KROKIK.\ "J.\T.\ POZX,\XI.\oCl'nić ubi('ldl' d\\ unatoleeip J'n'zyrh'ntury c n la Halaj:-kiI'W). JrJu"i hezstl'onnip >;twil'rdzić, że l'oZWd1 zarówno w pracy in(lywi(luallll.j wych ohwatpli jak w pl'alT z!J.im'owi'j ,jako lJIiato :-Iał il; "nakoJllitym JWZOJ'PIH nil'docil!łYJlł }II'awil' '" lIil'ktor eh wypadkal'łl przykłrlllelll (lIa illynch IIIiat PoIBki. ZUIJl'łnil' tp,;;. shl"zJJi... aC7.ko]wi..k ':;wiadomi hłr:(I{J\\' i J,i..rl!wi'lgui(:ć, klÓrl' iJ l' mu:-ialy. jl':-II':=;IU dUlJlui z 113Rzego miasta. :\'ajwyższJII wyra7.1'11I w'zp:-tllił'1wa I'onłania w 7.biorowYJII \\-yścigu praf'Y hyła I'O\I-szl'chua \\') "lalI a 1{I'ajowa. ktonJ.l'ozsławiła lIasze JlJi,łStO dal(lko poza )!:rauir',llIli kraju, a II 1'<118('1' -, dla społpl'7.I'J-łHtW1< polskiq,w, dla l'ałl'!!o lIa,.zl')!:o lIarrHl1I - !'tała sil; ,pralnlzi\\ 1'111 pok"7.ppiPJJiI'J]I SI'I'('. }hisiaj }10 kilku latach, f!-d' IJOrlSlllIlUjl'lII 1)('zllO;.rl'(ldania miłości. z jaką odnosił się do IHU:\ZI'+:'o mia,.;ta. ktÓrego ";7.('z<;"'l'il' h łn jl'go SZI'Z<:':' d 1'IIł, troskn jego troską, a 1'01." Ój i wi "lJw:< (, zdawał)' ,.;ił: hyf llHH'7l'nil'lll j("o życia. Zn IIlilo,<ć lIIożna od]Jłaejf tylko IIlIłl,śrią To też ])j'zl'dsta.widl'l/' lulnośri lIIiast\, Poznania ,,- Hadzil' :\Iil'jskil'j 1)('1. l'ożniry sW)Th ]II'z/'koll:l[\ złączyli ...ię dzi..;iaj, h odd.,,' I!h:hoką I'ZI'ŚĆ i złożyć hołd zasludZl' I ofi::rlll'! III acy ITLKUWNm: I>YPL. EHWIN WIt<=CKOWSKI. :.\łinistm'st\\'o pra w v\' ł-'wnętrznyeh odmówiło w cią-gu l'Oku 1934 zatwierdzenia w-h1'anyeh przez Hadę Miejską- z woli jej większośl'i na prezydenta miasta p. Władysława Mieczkowskiego i dc.tyehezasowego prez'f1enta p. Cyryla Hatajskiego. Odmawiająr zat\VieJ'Clzenia drugiego wyhoru, Ministerstwo na podstawie pl'zepisó\\ ustawy samorządowej mianowało tymczasowym prcz.nlentem miasta pułk. rlypL p. Endna Więekow:-:kiego, SO\"'- prczydf'nt lł1ia-ta wprowadzon- został w UI'zc(ł przez p. o. wojcwodf;' p. Kallekiego dnia 2 października 1934 r. o godziniA 12,30 na posiedzeniu Magistratu. P. wojewoda Kaueki odczytał dekret nOlllina(''jn- i odehrał pl'Zysil;'gę od prezydcnta p. \\'if;'ckowskiego, ponem przemówili kolejno p. wojewoda, p. \Vit:ekowski i radca lIliej"ki p. Dl'. zull' (powitanie imlCni('ln :\łagistratu). Nuw()ł\Iian()\\llą zmiallę IW "tallowiHku lJl'('z{ll'lIta miasta, to jl'dllak " on'adl nas wsz stkich liiI' III.gllil' to h najn!lli('j wi..lkil'll la "Iu/-!. 1,101'1' pl ,'ylIPnI. Batajski I;ołoj, I dla miasta. \\'Htl;pująC' \\' Paliów gl'Ono. WTaialll jl'lIIlIy "IOHlllwk ht;dzip O I-Ja rt y Ila zaufalliu. t,.os('1' o "ohI'o IWSZI'!!'O lJięklll'o miasta, 1'anll \\'oj.."odzil' Hkładam ,..I'I'/1I'(,ZI1" II'Hlzil;ko\\'illlil' /.a ł(Jwa. (lo IIlIIil' z,,'/'6I'oll" i III'O"ZI: tak .JPIW jak i \dadzę Iwdzol'C'Za, ł'I'ZI'Z lIil'go l'l'j' I'I'Zt' lit 0\1 a iii!. I) dnl"zp j ('zli\Yp ntoullko"allit' /10 ",praw )Hiata. lIa IllIIiI' ohowią/.l,k najl1]a dolwa lIJiata i jego 1H1I17il',jt:. ŻI' lIa:-1. \\ zaIOlahlo1'i WHpohl/'j PI'Zf'llIÓ\\ ienie nR jJo:-iellzf'lIiu Bally .\Iif'j"kil'j z lin. 24 \., l!I:I,i r. '\\''Hoka Balio :\Iil',i"ka! Oli dlwi1i (,]'jt.:ria 1II'ZpZI'lI111il' ,.,taJItJwi..ka TYIIII,/.aHU\\ 1'1!0 1'1'1'zydl'1I1a IIdaHta stoh'I'ZlIpgO Poznania hyło n LO,j l' II I HI.I'Z(,I'I'HI IIJ'a(!:.!lil'lIi"1I1 w('j;;('il' \\ \\I)ol\lI'.H'ę I. Badą .\lil'j,.,ką liOl'zYHtall1 latl'lU z piel'wsZP,i "IHJHOIJJJo::'ci. hy. inaugurując okl'(,H lIaH/.Yl'h "H]loln /'h - cia BÓg- pl)j tpczlIYl'h dIn miasta \Y silkó\\'. h('7]\(ll'!'dllil'lIl i ..twarh'lIl ,,powil'dz('niPIII :Z)'cleneil' Dn\ ę,.;kim. ktol'l'o 7a"łni }ll'l.etl'\\"aj:\ \\" dluil' [ata [lo .ł.'go lłOl7 1'''; 110;'1' i. OI'az ohjąl!'lII 1111\ fUlIkeję po 1'1'1'7.}dend,' nalajskim, klllroo stosulwk (lo miasta i illt'III',j.. pl'al'Y onmiła lIi.."la\\ 110 Bada 'Iil'jska. IHHłaj.\e 'lu !,mdllo;'(' oh wate]a IwII n 1'0 w..g-o, ". idi IlIilllO tego i doeeniaJąe wagę O\'az 11'1II1110;'l'i zadallia, pol!ją ł,'m "iI: i ,'j /l1'ae)', lo 'pI'0"71: mi wienYI'. ;i.l' UI'1.Yllil"lIl lo '/10 g'ęlJOokiej rnZ!"'a\\ i" \\ ":lIl11i"niu Z sa III) m ,,;obą i z'mdalliu, I'Z' mug [mdląl' "it; (\eh zadal'l, ktlll'p lIlIIi.. ('I.f'kają i I'zy IlIaIII daliI' lIa to, h)" im "III'oNlal', Po pil', \\ ,.;z.. za"lallawiall'm "ię lIa,t 11'111. I'Z 1IIalll 'IJI'zygoto\\anit' facho\\p. '.\,.,I/lI"C1.a.,iąe,' \\ollPe zaga.lllil'l'l, kton' hędę I'('z\\"i.\z)\\'ał, Ijrzygolo\\":lllit', dająl'l' III i lIalLdp,il: dzialallia dla dohra lIIiasIa, Oet'nileli', ;i.e fll'Heująl' od I'oku W.!I \\' l'ó;i.lI eh fOl'lllal'l1 i JII'Z('j.H\aeh adminislracji \\'oj,.:kO\\('j na kil'\'OwJli['z eh lu'h lIajhli;i.cj im "tojąqTh s'tall'l\\iskal'h, nil' są wi 0]11'1' "Ó;i.IH' dzialy u(hllilli"tl'a("ji, klm'" - !'IllIĆ \Y illll III zakt'l'sip i u,jęciu j..dllak są !,Okl'PWIII' a,tlllillistl";\('ji ,.:amOl'ządowpj i Ita,ią /ll'zY1!oltmanie. poU'zp,hlll' lIIi ua Obl'Clh'lU ,.,tanO\I isku. Są lo dzial,\" hudo\\,niehnl. ,;Iu;i.b 7111'Owia, \Iett'-I"} lIat'ji, IlltfUl'tO\\allia, I'adIUuIHI\\'II'<('j pil'lIil:;i.ll\'j. IWlllmli fakt-rZIH'j, dzial,\" zakupeJ\\, do':;\\ ial!l'z('lIip IdpI'o\\,lIi('zp i lJlllip,i(:IIIO':;I' Jiil'rnWna wiścią pl'Z{'IŻ."\VA I i':"IIIY. my 1II10dzipż lIIalopolsk:l - - gwalty \\ I'z{'siiu;kif' i okrutny n:lcj,;k g'I'I'JlHllIizlJlll ]Ja naszych bl':lci \yijplko)lolan, jAk Jlaodwl'ót bracia IHlsi \Yil'lkol'olanil odnosili się sl'l'clc'cZllip i z miłością do nas, jako ,.m'Th najhliższyeh. odd1.iclo-uYl'h tylko od ,;jl'hil' nil'nznH \\'anym kOI'IIOIII'III, I gdziPiwlwjl"k lala "ię kl'I'\\' pol,.;ka. za. \\,o]no':;ć i nif'}Jodlpglośl' Polski lub o II trzy nWllil' ,J I'j nil'jJocIkgll'go hytu, gdzil'kolwipk II'zl'ha bylo hyć }JrzygotO\\"ił II Hl do zlożPllia najwyż:-;zej ofiał')' - ż'l'ia dla ,.;pra\\ y Oj{'zyzny liiI' jl'lhlPj jl'j CZI;JŚci, alI' ca]pj, potężlll'j i \\'il'lkit'j Polski. - JaIIl Ził\\'''ZI' ,..ta\\,1IIp1II \\ pipl'w"z I'h ,,;zPJ'I'l!al'h i ślllil'm twil'l'tlzić. oho\\ iązpk ,.;",ój ,.;jwlnill'11I, To Jlastawil'1łil' ('all'go nll'go żyda. to I'ZYIU'1Il wy kazaIII' IH)('ZUej!, jedno':"ei z calą OjCZ) zuą, a nip jl'j części, dają lIIi lIajwięk:-;z{' ])1':1\\"0 IIIoralnp, hY1I1 zarówno lU \\' \\,iplkopolscf'. Jak i gdzil'indzicj \\' Polsce>, ezul sil 11 sil'-hil' i \\ 1Io':"rÓI! swoich - i mÓ!!1 ,.;taIH\!" do każ(]pj jJracr, o k tÓl'cj sądzę, że hędę jej mógł podolal'. , A clall'], nic hędąc. - \\'skutl'k slużb wojsko\\'l'j - - oddzil'lony ('hiil"kim nllH'I'T\I od spoleczeil!;h\-a i IIItl'I'l'SI1 iąc. sic: jego życil'm i pracą. z!' snlUtkil'nl widziall'll1. ŻP nil'stPty baJ'dzo malo JI'"t takil'h o!lcinkó\\' IH'ac-. na któr'ch u,.;tają s\\'alT po]ityezll1' i 1101 ktÓrych ohywate]() Pailst\\'a }Jolsl(il'go spotykajq się wolni od u}Jl'zedzl'l1 politycznych i :mLjl'kty\\ I1l'j oCl'ny ,;praw publie.z1łYCI1, .\ jl'dnak to \\Todrtbnil'nil' IlI'wny cli ]II'ZI'j1l\\,Ó\\ życia jJolskipgo od za-Jl:InVil'lIia po]itycznl'go .1",.;1. 1111 tl'ZI' 1111 I' Zal'ÓWlIO Zl' względu na do-hro i illtl'J'('s tych !'jll'aw. jak i dla ciqg"II'/!"o uświaclamianin :,;nhil'. ŻP lIarod jJ()]"ki, żyjący, jak wszystkie cywilizo\\'anl' narody - życil'llI politycznt'lłł, ]<101'1' je,.;t \\-"k]a.clnikiI'JlI sprzecznych zapatI'Y\\'.1I1 czy to na sp'rawy :,;poleezlIl', ('zy na ,.;to,.;unki 111 ię-dzy-nal'ocIo\H'. czy wrp's-zcil' na mctodypracy, poza roźnil'allli polityczlH'Jni, klo/"( go dzidą, znajtluj(' jednak platformy wspólne i fornlY takif'j I)l'ac, którf' HlU przYlPominają, 7.e caly Xaród ma \\'spóhw cf'le i zadania, że cal) :'\al'ótl dąży rIo IwlJlI'j Iliezawislo:;ci i potęgi gospodarczej, do :-;ihll'j Ol'ganiLacji życia, a IJI'zyjść możf' chwila, gdy będzic mw:;ial się zlączyć jak .it'dpn nH\Ż w ohronip swc.! nipllodlqdości. Tpmu ciąglpInu uświadaruialliu so.IJil' wS)lółn'('h spl'a\\' i illtf'J'/'HeJW sluży wyhitnip samorząd. (;dy zatf'1II odczulcm, Żp nmjf', - jako żolnipr7.owi, ktÓI'Y, stoJąc zda la ()Ił życia IJołiIYCZlH'go, widzi wdąż pOlrzphę wspólnych i objpkt) wnie IJrow:ulz/JJlyeh 1)]'al', - !atwo hędzip J'o7.poznać, :.rr!7.ip !f'7' 1II07.liwość tpj korJl'(!ynacjl. to 7. wip!ką radośeią i glębokiclłł pl'7.pkonaniclII, 7.C \\' teI1l Ic7.Y jedllo z moich najJloważniejs7.ych zar!:tJ'1 na tprpniu lIIiasta, stanąlpIl1 ,rio p'ac'. lato znów })owstaje przellemn;\ }JYlanip, czy islolnie 1l1Ogę sp 0II ziI'W;1I' się tl'go )lO :-;obil', ŻP mogę podola c' zadaniu, czy mam po tpIIIII od)lowi('rlni(, kwalifik;.u',jp. Z calą otwal'lością 'i szczprością chcI na nie odpowipdzicc'. }{im jestcIl1 - "jedzą P:łIlOwil'. JpslellL Pi}slldcz'kiem, jestem c:tlPIrl sel'ceJIl i wszystkiellli silami Hlpj dllszy orłrlaJ\ III1'IlIU "'odzowi, !\fa/'H7.alkowi .lózefowi Piłsudskif'Hlu. .lI'I/IU zawdzięczam największ;\ dUlllę /"ego Ż) cia - wożność walc7.l'nia o PolskI. - i \\' :'\im. \\' h.go I'ilp charatkeJ u, \\' podporządkowaniu calpgo życia s!It':I\\'ip Polski, w wynit{;Lch tej pracy nn wszystkich polach, widzę }lorbtawę mej c7.ci najgłl;hszl'j i lIIi!ośei rIo .Jpgo osoby i lIi!'do':;cigly \\'7.ÓI' jJ\'aC' obywat.f'lskil'j. Nic ma. to jPdnak liiI' wspólnl'g{) z łlo!ityką, }Jonil'waż oHoba Puna Marszałka stoi już ponad po]it)'ką dnia bieżi\reo i 110nipwa,ż - jak sąrłzę - coraz hanlzil'j pogłę.hin się w całpm sPOIC('ZPIIstwie jJl'!na czri ocena .lcgo rI:)tojnej osohy i pracy dla l'ailstwa. Skoro zatf'l\1 tę spnnvę .wył'lczalll z OI'lJit' politycznej i skoro 1akll'III jest., ŻI' ani nikt z moich Hlorodawl'ńw, ani tf'Ż nikt z pośl'ód łu.dzi, ktćrzy w :,;prawach ideowych m{)glib mi dawał wią,żącp wskazów!d, nic l'ozlłH1.wiali ZP Hmą \\' s}lrawach }11)o!itycznyeh i rio pnH'Y IIj nlllip nie wzywali, i s,koJ'o w snHlipnju mO.il'nl zważylPIII, że jakD pil'rwszOl'zęrłny ('pl, (dół")' :-:0hip :;tawialll - poza obowiązka/lli nOl'lrIaltll'lIIi IlI'pzydpnta /lIiaHta .ipst dążl'nif', lly \\'spółpl'acowar. w Z.iN!JlOczpniu obywateli tpgo ndasta w prac.v ella. eluhra tego miasta, a. wyniki, któJ'f'by':;my osiągnęli, byIyhy nie]Joś!f'dnią cząstką. znanenia ogólnego w dążeniu do ta,kicgo -postawienia spraw) na terenie raiego Pa/ls1wa, - to wiPI'7.ąc glęboko W 7.JI:lc/.pnif' i :;Iuszność lIIoich intencyj, /'ozwa7.Ywszy stronę fachową i moje rnoJ'al'ne !JI'a\vo, przystę}JUję do pracy z otuchą. z wiarą w pOlllor Bożą i z nar1zieją, że w doIlI'ych mych usilowaniach popieJ'ać i wspólp/'nco\vał Zf' mną. hęf!zip c;:la nada "it'jska brr: wyjątku. Don'lIiaJlI \,C 1wllli za"zcz't, któl'Y lIlIIiI' spotka I ]II'ZI'Z POWi('I'zeliii' lIIi pl'a\\' stoI. uliasta Poznania, ])ocl'uiaw \\' pełni zaHzezyt wl'j:seia w ll/'acę hl'ZI'OŚI'I':llIią z tcm wysoko pm'l<;h\'o\\ o ])ostawi(}JJ('1II (lh'watl'h;tWI'III miasta, Z liJ'llg'icj stl'fJlly cl'nię .,ohil' ta.1{ W} soko "tanowisko "pol <'l'Z 11 1', któn' dla lIIiasta ojluśeiłl'J\1 i epni" sohi(' lak \\ y",oko ojlinję w al'lllji, IH'Z wiązaną do 1Ill'j osolly. życil' IIIO,k dot.yeh1'l.aSO\H', sjlędzoll(' w ;.;Iuihil' ()jcz."zll' i hOllol'o\\"P odzllaki wojlHlIle, I, I 61'1' pil'l';ii lIloją zdohią, że IIIOgę dOlllag-a (' się I'zl'ezowcgo, pokojIIl'go i Ira \\zajI'IIIIIYIII szacunlul Opal'll'go stoHunkn \\'ysokiPj Hady :\Iil'jsldl'j i ohywall'lslwa IIllm,la fld Wllil', l'ważall'lIl za SIOSO\\IH' nakl'l':slić \Ysokil'i Hallzip p,'zl';.;łanki IlIol'allle, \\' illlię któ,'ych olljąll'lII \III' stallowisko, Ol'az 111'zl' z Badą I\lie>jską starać si!: IlIusilll' () uzdl'lJ\\ h'lIi.. finanso\V P. K. E., co od,bije sit; do(latnio na H\\ i:IIIl':l.I'ni:lch t..jże wzglęrlem budże.tu mil'jskiego, prowadziĆ' IJr;dzit'lII) akl'jt; Sj)ł'ZPdaży bwlynków i gruntów, w c..lu z....dukowania zarllu;;pnia krótJ{ot erminowe.go. Zgóry jednak lI'zeha sobi!' powierlzil'Ć', Żl' kOlllj)l'I'"ja \\}"alkow mOlże iść t.ylko do gl'anic lJIożliwmki, a nił' powillna Zil"adzal' sit: na. powir;kszlJniu nezrO'IJocia luh skl'I'Hlaniu wydat!Hh\, 1,}f)tl'z..Jm ch istotnie> poprostu na })I'zetrwanie, jal,o t 1"2, ŻI' uzyshane> \V SllOI'JI) podany fundusze nic uzdrowią jl.duak budżetu i fillansó\\ miasta. Stąd tl'Ż jasno zrozumieć można, że przy Jrastosowaniu w oppraejaf'h. a nawet pewnej poprawie wpływó\\ z rzedsit;'hiol'stw \V mip"i<\cach zil1\O\\ ycl1, wyrównani(' ddiq tu l 6Gl 212 zl \V drugil'lll }lolnH'711 hędzil' \\" normalnym biegu rzeczy nanlzo tl'udII('. Podstawowem zafldniełlielI1 zrówl\oważpnia IJUdi...lu miasta Poznania jest sprawa wyzyskania źródd doch()(lo\\' eh. a Pl'z,'de>wszystJdem onniże>ni(' eięŻQl u o'hslugi długów. Pozwolę sobip sch:uakte>l'YzO\\ać stall zadluż..nia I1tiasta, alhowiem właśnie to zadłu:i.l'uie zniewala wili.. do osą,lz!'lIia S) tual'ji finansowej miasta jalw IJardzo p(m a:i.ne> j i W) mIJg'aj<\f'l'j pOHwię('enia szczególniejszcj uwagi 1.(' strony OI'WIlIOW uStl'OjOWycl1. Za,dlużenie> miasta na. rlzie>11 ;{O wl'ze,':;nia. 1>1". wynosi lo raZf'1Il 71. 1!i1 :łI{X,R złotych. \V powy:i.sze>j ,sumie ogólncgo zarlłuże'nia mil'szl'z<\ sit: ()I'z}\\.il'ip ni..zapłacone l':Jty orlsetko\\'o-amol.tyzlcyjne> okolo H I1dlj"nó\\ zl, przeniesione w latach ubi('gl ch z powodu niedoborów Iltulżl,to\\ yl'll 110 Z;JII'glości hie>I'nch, czyli na t. zw. "Iistę wie>rzyl"il'ji". \VyszczegóJnionc cOllopit'ro ogólne zarllużt'l1i.. ndasla, 0pill'lt' na danych cyfrowych OdnOII('go wydzialu Za\"Zll'k mI zall'glo:;ci, \\ kaz) wan} eh na t zw. "IiHcie \\ i('rzycie>Ii", :JI'lIowiI'111. .jak zr!o!ałem J:1'zt'konać sit; (] tl'lH oso})iHci(', Zarząd :\Ii('jski nie wproWIJ(l7al. rlotychcJras rio hud:i.t'tu k\\ot. ]'otrzehn) ch n:J oprocentow:Jni(' zadlużenia, figu\'ll.irll'\\'HZ stkit'11I. rio zar!llłJ"lIia w I{olllunahll'j K:Jsip Oszczędnoci miashl Poznania, O}H'cne zadłll:i.('nil', ja.kkolwie,k jl'st niższe w cyfra dl hez\\"Zglęrln} ch i w "tosllnku ohciqż('ni:J,IH'zyparl:Jjqct'gO 1lH. gjO\n: I lIIit'szkailca, od zadłużenia IH'ZI'(l\\CJj('nnego, prze>kl'acza rlzisi('jszf' sily finansowe miasta i stanowi główną przYI'z) III; II 1 I'tlolJJa-g-a il gospodal'ki hurlżptow('j o.d szerClgu lat. Niedomagania 11' przPjawily sil: III'Z,'dpwszysll{i.'11I z jl'lhll'j strony w(' wzrastającym staJe stosunku pl'Ol'I'ntow III udzialu ohsługi dlugów w Im r! ż('('i f' wyrl:JtkÓw z\\'Tza iłl dl. a z llrug il'j slrony L* \\. zlllnH'J:"7a.ią(')'m ..dl; ",wll' stosunku pl'{)l'l'ntow}1ll wykonania hml71'tU na oh",lng- tllngów, () CZI'Il\ :,pol"l'zPI'Ish\ u 'alli,'go kn>ilytu. ;o. lIIil.ionÓw zlot I"h, ł'rzl'dstawiOlI)' \\ jl'rillt'rtl 7.11<1I1IU w ogoln}rh zal's;lł'h pl'ojekt kOll\\'PI'sji \\!-'CIl' zl'palizowai' .WdYIIH' pl'Z('Z zaciąg-nięcie poż'cz.ki długotennino\\ ej i lIik(;PI'()("'lltowpj, ('n W 1'('zułtHci(' }l1'z)Tzyni się równi<-ż W znaCZII) /li stopniu dl' I'p(łukeji w:nła1ków lIa ohslugę dlUlgów. Czy i jakie hędą możliwośei I'l'alizac,ii tych projekłów. przesądzać lIie mogę - - w pl'aey Id jl'dn,lIi:, Idln'ą zalloczątkowułem poleCelliclJ'l lH'zcprowadzl'llia odjJo\\'il'dnieh ohlie,r.(.il i studjów w Zarządzie Miasta - oczl'ku.ię \\) da łUl'j ponl"(')' i współpracy mI Had' 1\1 i<'jskil'j, ja ko \\'sp{)łodpowil'dzialtlf'j Zl' IIl11ą za stan fillaw;owy miast.a, Od('7pkai' rÓwnież IImsillly na zapowi<'lłziany (łl'kret Palla 1'1'1'zplPllta H. 1'., dot ezą(')' oddlui:ellia samol'ząrlów, któl'Y to d('kl'pt, nLHm nadzi<'ję. ulllo:i.liwi WilII choć w częci upOl'ządkowanil' finanso\\'. I'r7.ee!lodzt: zkulei ;z,\ hyć ull'zynHlII1' \\' f.!I'auil'i!ch J!CII I n 0::'1' i pra('(nnlika >;alllol"ządow('lfO i jntC're"'ll Pai),.,t\\ a Polskipgo. .J C'stelll zda nia, że w ok]'('"ie OIH'CIH'f!O kry Z)!-U g-o"JlJcla fi z.." I }JI'.H'ę \\ iune otrzymy\\'ać t IIw j..,IJIO>;tki, claj.!cp gwal'aIlC'ję \\'y""kuwal'to:,;cio\\'Pj.w je>j wykonania. ,)raz .Ipdno"tki. dla l,tÓJ '('IJ pl'al';) iP..t jl'dy nem luh naj PO\\ łHżni C'j:,zc' Ił I źrodll'lII lit I"zy rllania. " 'Iu"zcz Il'lIl zashdy, na ktol" eh hc;"c: o]lil'l"al IIIOj ,..lo'1IIJf'k do »ra('o\\'n i ków IlIil'j"kieh. Stant!e>nJ >;il,; ucz'l1ić 10 .jasno i WTaźni(', hr ullikną(' ","z."'kich nil'.p0l"OZIlWil'il w III'zy>;,r.!eśei i IIIJlJil'waż \\ I"azil' 1t{)Ił'zph hl,cll: sic: powol wal IW IIIIJjl' dzbil'j'"'zp oświa(ll'zl'nil'. Dla pmco\\ nikÓw, którzy Jojalnip i szczerz I' ZiI"to!-lI,ją "ic: (10 lI,oich w nwgmi, - hęclę życzliwym przcłożoJl)III, dbalym o lIich i ponH)('nynl, g-rly zajdzie tego ]lctncha. Bc1ę rZPl'zniki,'m il'h »I"aW i pragnę. h \linie> u\\ażano nil'tyJko za pl"ll'lolOlIC'gO. Il'c'z i za IH7Y.iacipJa nloieh "''']1(1»1 a('(J\\ nikó\\. i\Yy'd.H!:alll n:kę do \\ "pÓhJej ]Inll') . Jlodajci.. mi "'zC'ZC'l'Zl' i UtzciwiC' "'a>;ze>, i O'hy na ]lracę n:J"zą. k tÓl"ą ('ht JII owadzi{- cBa dohra na,,;zego koehane>go Jlliasta. a z lIi"lII 1':lIh.t\\'a i ar'o,llI. "}IłyJHlo hlpgosłH\\,jPlh;t\\-o Bożp. T łllI"7a"f)\\' I'n'zdc'łll III. "101. I'uznania , -) \\' i ę c' k [) \\ "h I. I'owszel'hlle i kata'-trofalllf' załamallie "i«;, konjunktury w roku 1930 pol'iągn«;,lo za sol). rówllif'ż i \\' Po;tnl:tllin caly zel'<'g poważnYl'h zmian zaró\\'lIo \V dzjedzinif" g"o:-pollarl'zf'j jal, .po/eeznej a nawet kulturalnej Bf'J:pośredllie lub pośrednie slwtki kl'yzym zaz!laczyl' :-:i«;, prawie \\'szedzie. Zwła$zezl:t już hardzo willol'zlIC i udf'rzające zmiany za:oznall. Tf'j wysokośei stopę :::powodował Ż'\\T ruch kOln}len"a(''jny po wojnie ś\\'iato\\'f'j, kU)!'y jerlIlak zał\Ol1ez)j !-.ię dla. Poznania \V roku 19:!:1. Po tym ('zasil' rOl'zna stopa Ul'OdZell olmiżyła sil.' śrf'dllio do 2;) na 1000, co stanowi zlla('Zn' już spal!pk \\' stosunlnl do okresu pO}lI'zedIliego, a zwlaszl'zl:t do ()kl'esu }lJ'z f' d wojf' II neg-o. ł,tÓI'Y wykazy\\'ał olwło 3;) na 1000. Od roku 19:30 nastl.'lHlje dalsza zniżkastop urod7oei1. \V !'Oku 1931 - i,3 na 1000; w l'. 1932 - 20,8; w r. 1933 - 19,8; w r. 1934 - łH,n. Mowa tu pczywiście o wszyst'kich urodzenia/'h żywydl w Poznaniu, t. Złl. uwzględnia się l'ównie-ż '" tej linhie porOlh' kobiet przyjezdnych. Jeżeli bowiem \\'eźmi{,IlJ por! l!\\ agł.' tylko ludność miejscową, to stan ten przedstawia :-ię dal0ko nwiej korzystnie. Mianowicie na 1000 mieszkaiH'ó\\ h łf) urodzeil miejscowych: \\ 1'. 1931 - 20,0; \\' r. 1932 - 18.7; w J". HI33 - 17.<.; \V 1'. 193-1. - 17,0. Na wysokość ogólnej stGp' roczllej naj:-ilnicj..;z' wpływ wywiera lud1l0ŚĆ wyznania kat.,li,kiego, jałw lIajliczniejsza w Poznaniu (9n,5%) oraz majll!'a stoP!? urodzeil, osc'lu.iąeą około 20 na 1000. Natomia,.:t u Żydów stopa ta spadła w ostatnim czasie do 1 i na 1000, a u e,wallgp!ików i illll"('h \V'rnal'l nawet poniżej 10 (H Im 1000), cho('iaż ewangelin micli w latach 1923 do 1928 jeszcze 19,5 na 1000. \\' kolejności pl'zejdziemy do rozpatrzenia Ul'odzell wedjug zawodów l'Odzi('ó\\'. Coraz ('zęśl'iej słyszy si' howiplU zdanie, że nie.zdl'OWf' telldencjp do ograniczania łiezll., dziec'i uja\\'nił' w latac'h po\Vojelll1Th \\ arstw' wyższe, szezegółni zaś za.\yody um'słowo wolne i urzl.'dnie. Otóż okazuj, sic: istotnie, że 'Ia ogólną I'oczną liezh<.' urodzpil decydujący wpływ \\Twicra warsh, a rohotnieza i l"Zf'mieślllicza, dająca (;5% wszy",tki('h noworodków. Największ., natomiast spadek i ogmniczf'lIie liczh ul'odzml zauwazye można przedcwszystkiem \\"ród ....alHodzieln'('h ha ndlowcó\\ i przemysłowców, a uastępHil' WŚI'ód U/'zędnikó\\ publiezn eh OI'a7o w gl'upie ludności IlPz za woclu. .T eżeli \V jJo,' lIez zawodu do 3:!. I)rugiem obok urodzeil zja wisłdelll demogTafil'zlłeIll, majl}('em dc('ydują('y wpl \\ na \\'ysokość przyrotu łłatu l'al n ego,są zg'(JIIY, k tli ł'!'> w kazllją, dla Poznania tP.llllplIl'j zniżkową_ \\ latach 1923 do 19;W rOl'Zlla stopa zgoli ów w lIosila przel'iętnie 17 lIa 1000; w latach 1!ł:!. do 1930 spadla do l;) lIa lOOO, a po ". 19:łO lIastępujP dalsza zlliżka: w r, 11tH - 13,0; w l', 19:t! - l;,;); \\- 1'. 1933 1:!,3; w 1'. 1!);!4 LI. Spadek liczhy zOI\(iw tłumacz-my sohie post'Pem higjellY społeczllej i illdwiduahl{'j, illtplIsywnem zwalczaniem chorlih zakaźnych, rozWOjl'HI S(lOI"tU, urządze,il sanitarn'ch itp. OJH'ÓCZ ogóln<'j ,.;topy :rgonliw lIależ rówllież :rhadal' ,.;topę zgonÓw \\ poszczególnych \\yzllCllliadł, pOllieważ pozwoli lo nam stwierdr.il', ktÓra grupa wyznaniowa ma największp natężenif' śmiertelllośl'i, hy lIastplli{' z ponhnlania zgonÓw z urodzeniami ustalić dla tTh grup IIl'z'I'ost lIaturalllY, OtÓż najwyższą, śmiertel noś", mają pwallg"eliżpli tentY ?esta\\ im zgony z urollzeniami. to porównani,' takie \\ ypadnip dla f'wan.gelikÓw hardzo nipkOl'zystllie, Li('l.ha zgonli\\ JII'ze\\TŻZa howif'm h. znacznie liczh ul'odzeil, ('o z/u'm' PO\\ odujP, ŻP nietylko nipma u e\\-angelików żadlłego J)f'Z'I'II..;tu, ale jf'st jeszcze pokaźny Uhyt0k ludn'tśl'i. I tak llhytek tPII w,vllosił kolpjllo w latadl 1930 1934 na lOUO ludnośl'i: 7,0 ilU 11.1 - .,0 - .,0, To pozwala stwierdzić. Ż<, e\\'ang'elin- w PO%ltanill w miel'ają, Natomiast u łudnośd katolkkiej je,.;t III'ZTO,.;t dodatni, w nosząc- za o",latnie pil' lat: 9,9 - 9,4 - 7,8 - .,5 - .,3 na 1000 lud II ośl'i , Żrd.d mają rÓwllif'ż ctortatlli pl'zT(),,1 lIatul'aln', dają,cy \\' latach 1931 -1934 śl'edllio :!,) na 1000. lllne wyzllallia mają ZIlOWU uhqek. wyno,.:zący przpritllie minus J,fJ na 11100. frliłhy się jedlIak, ktohy ,.;ądr.il, że ujellłlłf\ uk,.;zt.aItO\\-alli,' :-:i rudlu lIatul'alnego u e\\angeli.kÓ\\, OI'az u illlly('!t \\'znait powOlto\\'ał w:\'łą,l'znip kl'''l.r..;, Zjawb:ko to bo\\ iem uzależnionf' jPst. \\ p e w Ił lłl t Y I k o s t o P Ił i u od ohel'llPj ..;y .r;23tuarji go:"podal'l'zej i wytwol'ZollYl"h 1'0 roku l!!:m Wa)'llllków żydow'('h. I>erydujł}rą zaś tu ro]ę odTywa :-,truktura wipku. "\Iia/wwieie li ludJ/ośei ewangeliddej normalJ/e pro})(}! cjl' )10zl'Zególnydl grup wieku do :,iehie po\\ażnie zotHI za('/lwialle :-:iIJł'rn rurheJII f'rnignlc'jnym Ha "'kutek zmian' wanlllk,)w połitycZJłTh po wojnie światowej. Odpływały z 7ipm zadlOdIIkh i PoznaJ/ia głÓwJ/ie ro<'Zniki młode j średnip. ktÓre de("'dują. zwkle o ilośei zawieranych JJwlżf"Jbtw i u \\'Yl"{)kod stopy lIJ"od/.eil. Pozostal il;" natomia!i't roczniki "'tar:"ze, ktÓre -- dobiegają(' kresu l"wego życia - decydują. znów o wp'okod ! grupa i/ln ch w'znail. k t6m - ]'!'krut\Jjll" -.ię }J/"ZP\W1Żllie z (']emeJ/tów lIiezasjedzi.ał ch. ]e,cz płpll1ydl, lIaply\\ O\\' rh. ma J'ównież prze\vag' rorznik(1\\ "'tarsz eh. pJ':lI'waga. ta zaZ/lacza i(' także - dlOr nieznaezJJi!' - II ]udno;d wyznania JIIojżf',.:zowego, ('o ujawnia ,..i<: w J/iż,.:zpj stopi,' w'odzpJI "iż II Il1d"ośd katolil'kiej. HÓŻJłą ż'wotnoś(: pod wzg]<:denl IlrzYl'ostu natu]'alw'!!o \\' jlos:!('zegól nTh gTlIvadl wyznaJłiow'ch uh\ eluj!' pl z 1"0,..\ og{jfn. l\tliry jPst. dodatni, 1'!](H'iaż jego liJłja rozwojowa :I/nier/.a. z roku JW roI, ku dołowi. Biorąc pod lI\\ag<.' urod/ellia i zgOJł' t Iko ludJłośei Ił!it:'j:-<\'o\\ ('j i wyprowadzają\' z tPł!O lIalł\..yżk u]'odzeJI, konstatuje)}]), że przyrost nanJJ'aln od roku l!)!ł do lH34 \\ kazuje na 1000 J1Jip:!kai]('Ów nat<;pllj\'e I'yfry: ł',.ł. H.3 - 1'1,7 - 1.3 - 1.1 - 1.0. Doda,: tJ'zl"ha. :7.0 \\ latach doh\'0j kOlljunktuJ' g-o:-,podaJ'l'zej pJ'zyro!'t tell wynosił rooIlie 011 lO -I) IIH 1000. ZatpJlI padek w ostatnich latadl jp:,t hard:!o \\ ill(J('zll . Banl:!iej zato -taj I'hul'akter lW..Zą lil':!łl- za\\ ipj'aIl ch nIRIŻel'ls!\\. \\ lat:-II.]1 lH:!3- W30 :!a.wiel'ano ''o roku pJ'ze!'i<;tJ1ie d.o 10 zwił},zkÓ\\. łłłHI;ieJlki('h Ha. 1000 łIł i p....zka il 1'(1\\ . ,\ od roku HIn liczha ta o\'yl\lje okolo I do I:< na 1000. l1wzg-lt;lIniają" podzial wyznalliowy, ludnoś,: katolkka wykazuje ostatnio ł1łałŹI'Jls!\\ lIa 1000, pwall!!elil'Y -- :1;), Żydzi - ;,,0. ]'\'WJle