LISTY TUHECKIE HYSZ.\HDA BEHWINSKIEGOpoeztą napisz£; podobllież do \Vładzia l\iegolewskiego i do LibeUa lH) - a nastęlmic do innych - i do '\Vas jeszcze '1)0 dl'lIgi i po trzeci raz, Zarznę \V,as listami, klOl'e uwalniając i rozgrzeszając moje sllmieuif'.
J)(Jdajb) lIie posłużyly kiedyś przed sądem historji za akt osliarżenia IH'zeei \\' \Y alll, l'\ie daj tego Boże! Ko"lczę nie \V tej nadziei -,- ale w nadziei, że wkrotcc od Ciebie bf;df: miał odpowiedź, któl'a niewątpliwie mnie znajdzie, jeśli na liŚr.if dla IIll1ie pł-ZeZllaczonYllI i zapieczętowanym położysz adrle's:
MI', Benvillski Ol'ficier des Dragons OtlolUalls ]lol1r l emettre iJ. I'Etat Iajol' de :-;, E. Sadyk :\'Iehemf'tl Sadyk Padła,
List tle'li lIależy wlo;;;y(- w iUlIą kopertę i tak ją zaadresować:l\lon"ipul' Antoiue Alleon 19 ) Ball(juiel' de S, ", I. le SlIltall :'t C o II S ł a 11 t i Ił o P I e, l' e I' a,
OtOl widzisz, mój drogi, jak mało zostało Illi papieru, żeby Cif; lJożegnać, Żeg'lhllll Cię ]eunak, eho{- kl'ótk.u. ale sel'decznie i szczel'ze, \Yładzia .\iegolew<\ki>'go pozdrów - mnie \V tJrzycl1ylnej zachowaj pamięcI
Twój H. \V. BenvilH;ki '0),l8J I{zptozywiście do przcyłek dla ro(lziny: z 4 lm.żdzicrllika 1R()() ( z ({OSOW('go l'ola) llul'lczyl IiHI dla Nicgolewskil'gu, a z 29 paździcrnika t. r. (z mil'jscowusci Uskiul' '"\o .M:1l'f'donji) - list dla J...ihclta. \VRkazl1ją na to prosi))". ahJF tf' [h.ty dort:cz.yć a(lrf'sRt.um. Ni£" z(J!-'ta,):r one duh\d odszukane. 19) _\ntIJui AII('on. haukif'r i urz(:dnik fina.nbowy \Yielkiej Purty. IJł'Z)"jaeit'l i pul' iN"njk f'z:łjli(,\vskipłrO - tujał zll'z;Vl ag('łl('Ji dla f.1l1:lW llolsldt'h. stworzonej JUt ż,>-(.ztni(' :o.;ułt:ł1Ia i Llzialaj:ł('('j ohuk a g{'Jl('j i Hotelu Lamhert.
20) Nit ten list Heutku"s].;j udlJOwif'ł1ziaI z PoznanIu. 1:1 litUIJiUl.il IKf;1I 1". i owa UlI)lfl\\ iedż, .ił"dyna. z (ORI£"j jego koreslHHldel"icji d0 Berwiił8Iii£"g'o za("ho\\ałn sit: w zbioy:teh fil). l\.fiz{,T:"kich. Oto IUł..j" nżniPjl'izy lVYJątcl;.:, dot'cz;łCY zngatłnil"nia pulitycznoid('owego: ..Nikt z nas nip wy(°ł;\g:t paraich }Ionlił:dz,r llUłsłuł, a '\vło:,d,,; :-iprawą, każd;\ ,...-ił'. ż£" nie m:uuy unszego ł)if'n1(ntl1, uikt ni(', łJudujc nadziei ll"l)szcj tloli na traktał:u.',h z 1". 1ł5. Ż£" wszeinko w danym czasi(' i mif'jscu trnktaty te Jnog:ł. dzielną służyć pod)101"1: t:łkt.rczną w brnku lIziełniej.sz) ch, łJ tf'Jl1 przekunało i przekonywa du;'" iadczenip.
O fonnacji pub;ko-tm'(>ckiej iUllf'gu dotąd JUl" [wyro] hiłem soli h' zduuia. jak te (!), kture ei już )I LI"U,d ruk] iNU udzieliłem. lizllnjt: jej wzglł;dllą z:t L8ług-] J [wżytki. al«. wuIJ£"c znwikł:łłlych ()koliczuo [śeil. \V ]dUl'ych OłV.t sił: poru'5za i \\'ułJec nieja!ó\llf'go cha."lłkteru. jaki it: na niej całej l\:"ikutek. jego nlimowułuie w)rcisł;'::l, nic 1JlOgł; l1rzyzna{', Id,}r tu hyła Stl"OIła. ku kt6rl"j lll"zedpwszystld('lll ]H.łtlzilje na:o;zc I usiłuwania zwnlca(lIY Il:th'żało. Tu. f'O zloui sił: ze siehie i dla sic'hi(' w kraju hł:łlLic ruzst..z.gającem 11,1 ,H'J;) szłut IU'iljll. to l'U :-;i(: na z£"wnątrz łJf:dzil" \\ llnnym l'a7.ie IJ')mu('niczCtn ale z tflllJ:l 
IV, LIST DETI\VI:'JSKIEr;O ])0 WL\\)YSŁ.\ W_\ DEXTKO"'SKIEGO"'}
PrylejJ w 'lacedonii, lI. 28 Lutego HHH r.
Ko(hallY \Vł:Hlyslawie! Oci:(gałem się do';ć długo z odpowiedzią na list Twój ostatni z dnia n Listop, 186( 22 ), który tu w miesi[\l' ]10 tej dacie odebrałem, - a ociągałem się dla tego, żem cheiał doczeka!' się choćby jednej jeszcze odpowiedzi na inne jeszcze listy, któl'e z 1,0' sowego Pcla pisałem w Poznallskie do wiadomych Ci osób, w tym samym co do Ciebie dllchu i w tej "allJ('j myśli. - 0(1 jednej z nich, wiem, że już uiestety, odpowiedzi żadnej nie odbiorę, Znaną mi jest nagła śmierć Gustawa 2 3 ), Doniósł mi o niej Teofil "'), Nie lIwierzy>;z jak ta wiaclomosć boleśnie mnie dotknęła, Stracił w nim kraj naj zacniejszego Ob)watela, -- ja życzliwego stmciłeIH przyjaeiela. - Cóż I'obić, kOl.,lIany 'Vładysławie, Trzeba lImieć i najboleśniejsze stl'aly :znieść umyslem lIiezachwianym i stałym, a n\k nie OplIszczać, - to też 'Vy będziecie w k1'iJ.jll mllsieli skupi'miem i podniesieniem (10 wvżHzej potęg-i sił wł"snych, zastąpić stmtę kl'ajową; mnie stl'1łtę przyjaciela moglihyście, choć w części, wynagl'odzić, dając mi dowody lepszej, ja.k dotątl swojej o mnie pamięci. Że zaś lIIam pl'awo żalić się na brak jej przynajmniej tą razą, nie zaprzeczysz mi zapewne, .iak skoro się dowiesz, że ani LiheH, ani :\;iegolewski 2 5 ), na listy moje dotąd nic 01[pisali, - o co żal mi do nich mieć wolno tem większy, że tu przeeie nie o sam sentyment chodziło i chodzi, ale o tęże sjJ1'a.wę ]llIbIiczną, 1\ 1'ajo\\'ą, a wspólną, ella której i oni siły swoje, pmcę i życie !)(Jświt;cili. - Dlaczegoż względem tego. co sil) tu "la niej robi, tak d3lece so! obojętni, że nawet zdania swego i 0pinji nie raczą oh.jawić'? - Czynit zrobi ż'wego czlowieka, z nicdołęg-i dzicln("o czluwickn, z bezladnej kUlłY ::'micci cZ("l"shvego nie stworzy ul'ganizTnn. ZreRztą ci.ągle lU.Zyl'łlUllz.\ nuwe zewlH:trzlW okuliCZJlo;':ci i ]uulll1likacjc. kł6rc wa:-;z cal y zakn's dzialauił1 łłłud)- flku\\ at". IIII1:'\Zi' i w i-nłllkach i w pośrednich cclach. Np. f3\vieża IIllj.ł. .Hulgnruw z l\..o:;du....IU. Znszt:\ zruhilem. co się d:do. żeby waUI l)rzysIJorz)"l ])ożąd:ulych uficerów i podufi C £"ł"lJ W ; ('zy h,:(lzie. Jaki kute]{? nic wif'nl, bo cały ruch lIIH)'słt)w inep;o nubit'.'a kipl"llIIkll".
,\ t-m li;'eic znnjduj£> sit: dUJ)i:;;;eli illH}-m atrHm£>utelll i ]J1S11U'ru. z UiCWYI"llŹIl,rm po,lpiPUł: .....szkoda T\\ojej llr:H:Y i waszych Lnaszyeb?] Ilatl.li(.j - nit" \\ łuż'my iBl w g"tOWI:, ...ozego nic łUUj:\- \'" sercv.ch - uczllci:l - hzelJn. j(Ob zu:;tawic\ n swuje robil..." 21) J)oł,,-\czoll:'" do l)rZes,)"łki dla matld z j trI.tr('C!. ł8(ił. Na tell liRt, u ih" przlHloSz£"zae IlIożna z braku \\kaz6wki ])U(lobuf'j. jdk n:ł Jnyn('h H:'it:łCh - Hentkow1'iki jll. nie uc1powielłzinł. 2:2) Pomyłl<::t B('I'wi"lki("g.'o. z:uuiast: 13 1i:..łopad:1 11jbU.
23) J)utwuruwki Hlllarł ':ł2 IistOI'Hl:l l(m. Por. Km"\\ 0\\ !>oki: Ił i Joito.-jn.. Ul'. ("ił.
'1', II. stl'. 7l 1], 24) Tcofil 1falec]d, dr. In"c1.. naihliż:;z' "!>olu.,1łII"Hcownik JlaJ"('illkowskJeg'n "W t.lzhlłahlO;'£"i l"l-łołf'cznej i lekarkipj. !o;zwagier Libelh.. - I)rzez ni£"go został \\ ch!J;(li.ięty do akcji irrcdl'ntystyczncj przed r. [846. Był tn\it;zioJl)" raz cnI z HC1"wiflskim, ldijry p;o znał jCS2'(,z(' z czasów lllliwen"yte£"ldch. - P01". 1.loUy Uj). dt. T. HL ...U'. 12 nn. 25) lh'..whi...łii "!"IHJJJlinn o h-m w h...cit> do lIl:ttki z. j Ulan"a. t. r"