Z DZIEJOW HANDLU I KUPIECTWA POZANSKIEGO (1793-1815)a przedewszystkiem nader licznie osiadł'ch Żydów, to zastęp t.ych, co wówczas w Poznaniu handlem się t.rudnili, wcale był poważny. Z drugiej st.rony, nie będziemy się t.emu dziwili, uprzyt.omniwszy sobie, że stolica \Vielkopolski przy drugim podziale kraju, dzięki opiece rządu polskiego nad miastami, mianowicie Komisji Dobrego Porządku, t.olerancji religijnej i inn-ch zhawiennych urządzeń dla handlu za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, wracała znów do dawnej wej świetności 1). Ludność ówczesnego Poznania, jak podaje Sii'isa w dziele: "Polens Ende" wynosiła 12538 dusz, pomiędzy temi 7437 katlJ lików, którzy przeważnie byli Polakami, 1918 lutrów, 115 kalwinów, 47 Greków i 3021 Żydów. Łukaszewicz. bo Sirisa opuścił kilka przedmieść, oblicza ówczesną ludność Poznania na 15 001) dusz, Jeżeli przedmieścia, jak poświadczają współcześni, były nieco zaniedbane, to centrum miasta było dobrze wyLudowane-, ulice wybrukowane, miało wiele okazałych gmachów, które i dziś jeszcz są ozdobą miasta. Był więc naówczas POZnał1 miastem znaczniejszem, siedzibą władz, urzędów i wie-lu bogatej szlachty, a przedewsz'stIdem był centralą handlu i pośrednikiem dla mniejszych miast i wsi całej prowincji więcej, aniżeli się tOi później stało, gdy, skutkiem ułatwionej komunikacji, powiaty pograniczne zapotrzebowania swoje pokrywaly w pobliskich, a pod względem handlowym i przemysłowym więcej rozwinięt'('h miastach, jak Berlin, Wrocław, Gdańsk i Toru1'l, Ze wzrostem ludności i dobrobytu, jaki znowu nastajp skutkiem ustalonego pokoju, uwydatnia się też stale przyrost członków Bractwa Kupieckiego w Poznaniu, a tern samem kupców chrześcijańskich. Idąc za Protokólarzem. wstąpili do Brartwa za czasów Prus Południowych: w r, 1794: 1) Christian Ludwig Muller radca ha 1 1dlowy, rodem z Berlina, 2) Gotthilf He!ll li g z Torunia, 3) Christian Stremler z Gru. 18) Szczegółowiej p. tamże, stl', 24,9, .o. dziQ,dza. 4) J'0sef Prenss z Międzyrzecza, 5) Daniel Lndwig Lubenau z SpPlpolna w Prusach Zach., 6) Carl Friedrich Gumprecht, rodem z Leszna, dysponent firmy Forbes & Co" 7) Ant'0ni .Marsza n z Toszku na Górnym Śląsku, 1'795 : 8) Peter \Vilhelm Keys£'r, syn zmarłego niedawnO' Henryka Augusta. 9) GottIieb Ludwig Heitmann z Berlina, 10) Wilhelm Sigisllluud Kalkowski z PDznania, syn kupca także Wilhelma. 11) Friedrich Zahm z Torunia, pDmocnik w handlu żelaza Keysera, 12) Stanisław LerDw z ,Mieszkowa, 13) Mikołaj GrabDwski z PDznania, syn zmarłeg'0 winiarza Demitreg'0, 14) Ernst Friedrich Altmann z Landsberga n/Wartą, 15) Ernst Friedrich I1Dffmeister z GłOg'0WY, 17){j : 16) Talleusz Smoliilski, syn adwokata z Poznania, 17) An. tDn Feugler ze WSCh'0W), pomDcnik w handlu Keysera, 18) Michał MDraliilski, nr, w Tokaju na Węgrzech, 19) Anastazy TausZal1ski, syn kupca tutejszego likDłaja, 20) Joh. WiIh. Queiser z Leszna, 21) J Dh, J acob GDette z Hesjl Kaselskiej, pomocnik. 22) Samuel Kupke z Rawicza, pom'0cnik, 23) J'0h. Jacob MDttet, kupiec Z(', \\'schowy, 2i) Josef Rnispel z WłoszakDwic, pDmDcnik w handlu \Viślliewskieg'0. 179R: 25) PiDtr Wincenty Thiel, syn sędziego w Poznaniu, 26) Samuel Ernst Sim Dn. 1799: 27) Carl Taroni, syn kupca pDznańskieg'0, 28) Samuel FI', BaeI', kupiec z Berlina, 29) Józef Wincenty Krzyżanowski z KrakDwa, 30) Joh. Gottlob Deckert ze Skwie-rzyny, 31) Karl Brosemann z Wrocławia, 32) Peter Ludwig Cuny, syn kupca tutejszego także Pi'0tra, 33) J Dh, Samuel Gumprecht, rodem z Leszna, pomornik, 34) Carl Fripdr. Baumann, 35) Christian Andreas \Veller. 1800: 36) Cyryl Lebedow z :\loskwy, 37) Daniel Traugott Treppmacher, 38) Joh. GDttlieb \VDlffert, ur. w Poznaniu, pDmDcnik, 39) Anastazy Żupański, :syn zmarłego Jerzego, 40) Michał Ciechocki z Kłecka, 41) Ferdinand Gensichen z Drezdenka. 1801: 42) Fr. Wichmalln z Berlina, kupiec dziełami sd uki. 1803: 43) Christian Heinrich Fels z Torunia. książkowy u Treppmacherów, 44) Michał .\ugust Herlich z Bprliua, 45) Gottłieh Seygetreu Rohr ze Śłąska, 1804: 46) Samueł Gottfried ::schmaedicke, Snl kupca w Pozuaniu, 47) Johann Reimalln z Ral{oniewic, 48) Johann GNJrg I(ulau z Międzychodu, 49) Ernst Carl Dauiel B2rendt, YI1 kupca" Poznaniu, 50) Johann Paul Reissiger z I(rólewea. 1805: 51) Friedrich \\'i!helm Mentzel z Lignic', 52) Carl SimolI z Leszna, 53) Rarol Kolski z Kargowy, ;)4) Michał Karyllo z lacedonji, 55) Grzegorz Szabel ski, syn lUlpca Anastazeg'o w Poznaniu, 56) Franciszek .Markwicz, syn zmarłeg kup('a I(apra, 57) Stanisław Trzecki, rodem ze Słupc'. 1806: 58) Teodor Bałrnasow, Hosjaniu z \Yarszawy, skład futer, 9) Stanisław Sypniewski, tW) \VilH'enty Bose z Bledzewa, 61) Pantałeou Grochowski, rodem z l.niezna, 62) Piotr Britkin, rodem z 1\loskw)'. Jak z wykazu W) nika, wstąpilo \V latach 1.!H-1HOli do Bractwa 62, a ogólna liczba członków łącznie z poprzednimi wynosiłaby 12. Ale że pomiędzy tymi jest kilkunastu niesamodzielnych i Protokólarz nie zapisuje też, l,t.o z wymienionych człol\ków Bractwa w ciągu tego czasu umarł, ktÓn' z Poznania się w,Vprowadził /l1h hallrllu rani pchał, st do ministrów v, DanckehnaHIlR i v, Struensp,e'go w Berlinie, a 20 kwietnia. do samego króla-załoo,rc)- Fr;deryka \Vill1Plma II 20), \V pct)Tji, ,,-edług Dr, \Varschauera w zbiorowej praC)': ,,!Jas JaJu' 179:3", wskazywali kupcy na korz)-stne handlowe położenie Poznania. na dawne przywileje, z których jednak, dla prze:,-zkód, jaki£' pOlitynme stosunki graniczne stanowiły, uie mogli na/eżyeie korzystać, Ale teraz, z nastaniem nowych rządów, gdy przeszkod)- dotych('zasowe mogą b)-ć usunięte, zanosz},t kUIJlT dla ożywienia handlu prośbę o uwolnienie miasta od po}.Ol'Ó" do wojska, a domów handlow)Th od uciążliwego kwatrunku żolnierz)'. Proszą także o zupelną wolność handlu, do,wozu i wywozu, ah)" prawa składowe i monopole 'iunych miast nip ograniczał)- w żatlell sposóh handlu poznańskiego i to,wary, 1. zy lądem (,Z)" nHJI'Zpm sprowadzane, jednem tylko cłem b'ły ohl'ią.lane, a opłatę mogli wśród drog'i, w oznaczouej miejscowości, luJJ w PO\1.naniu uskuteczniać, (Tfni, że nowy rząd spełni ich życzenia, prosili kupcy nadto, ahy w handlu, jak dotych< zas, w żaden sposób nie doznali przeszkód, a od zasobów towarów i win nie pociągano ich do ponownej opłat) cła. Żądania pptentów, po,wiada Dr, \Vars('hauer, 1J)'ły częścią llil'lIzasadllione, Ul, daleko idące, częśeią z panują<')"ll1 w Prusa('h s)-stemem gospodarcz'm niezgodne tak, że galJinet królewski b)-I nieco zakłopotany. jaką dać odpowiedź, któraby jednak, nie ('lI.e<.'-c zrażać f;ohie 1I0W ('h poddanych, nie brła zupe,łnie od 2"J .\ht odhipl'HlIiil pl.zysięgi llomagjalnej dla kl'óla lwuskiego odhyl "ię w Pozl\alliu dopiem 7 maja 1791. Opis jej pOdaje Emil Kierski w Ka]Pllflar'zll Poznmiskinl na I', l Rfi(), tRkże JaI'ochowskiego: Opowiadania lIist01'C711(' I. sIl', :!'2 do '..':!7,