MATERJAŁY DO IIISTOHJI SZTUKI WIELKOPOLSKIEJprzynajmniej okO'ło r, 1600, jakoteż pod koniec XVIII-go stulecia. , ŚwiadczlJ. o tern zahytki \V kościGłach, wspaniałe OIltarze "pózno-renesansO'we" i barokowe, nagrobki, obrazy etc., a z drugiej strony zapiski archiwalne, kontrakty i zamówienia, wydatki kasowe w rachunkach miejskich, wreszcie liczne do akt radzieckich zapisane testamenty i spisy pozostałych po obywatelach poznańskich obra.zów i innych dziel sztuki. A trzeba przy tern wszystkiem uwzględnić, że oh ok poznańskich artystów żywą nieraz dzialalność rozwijali w kraju i artyści obcy, nie należący do ce.chu, artyści uprzywilejowani przez króla (jak Boguszewki) lub zajęci tylko przejściowol w WielkopO'lsce przy dekoracji kościO'łów (jak Karol Dankwart), lub wreszcie liczni dyletanci i typowi malarze kościelni, pracujący pod wplywem malarstwa włoskiego w klasztorach bernardynów, dO'minikanów i francisz],anów (jak n. p. bliżej nieznany malarz wIoski, który pracował w polowie XVI-go wieku w \Vągrówcu (Ehrenberg, op. cit. ,,a('htrage und Berichtigungen"), bernardyn Franciszel, Lek:,:zycki, bracia franciszkanie Swachowie i inni).
Jakby za rekompensatę robót kościelnych, które się art ytl'm cechowym w ten Rposób wymykały z rąk. otrzymali oni coraz więcej zajęcia u szlachty i bogatego mieszczaństwa, Za przykladem króla, który zatrudniał przy dworze małarz uaclwO'rnych, poszli magnaci i dostojnicy kościelni, którzy żywo zajmowali :,:ię przyozdabianiem swoich rezydencyj obrazami i malolwidłami ściennemi. Tak, jak Zamojscy mieli swegO' nadwornego portrecistę, Jana J{aiilskiego, lub RadziwiłłDwie Franciszka Witano\VskiegO', tak arcybiskupi gnieźnieńscy malarza \VO'jciecha BorzymDJwskiegO', a Jan Ostroróg, kasztelan poznail.ki. malarza Hanusza Fonnesa ze LwO'wa (wspomniano w roku l(05) ,
Z zapisek ardliwalnych dO'wiadujemy się, że miejscowych artystów poznailskich często zatrudniali magnaci wielkopolscy; Iliejeden z nich mial swego "nadwO'rnegO' malarza". Malarz Henryk Gedichen bvł zajęty u Zygmunta Grudziilskiego, wojewody kalh;ldego; malarz Eljasz Jnng u marszalka Stanisława Przyjem!:.kiego, starosty generalnegO' wielkopolskiego; malarz