KRONIKA MIASTA POZNANIA MIESIĘCZNIK POŚ\VIĘCONY SPRA \VOM KULTURALNYM STOŁ. M. POZNANIA. (ORGAN 'rOWARZYI3TWA MIŁORN[KÓW l\HAS'L'A POZNANIA.) ZYGMUNT Z.\!.E,.;K[ KAZ£MlERZ RUCIŃ:;Kl - [)I_ KAZIMlFmZ KACZMARCZYK Rok III. Poznań, dnia 31. stycznia 1925. Nr. 1. D Z I A Ł B I E Ż Ą C Y. nOZi4ZEHZENIE fHL\NIC POZNANIA. Mało byłf, mia! tak (,ej\'f.nio1iych jak Poznmi w "Wieku XIX. Dzięki rpfOrIlH.JI\ Hoeja!1!ym pierwszej polowy Ilhieg'łeg,) "tulecia ::;tmcił.) mia:-:to \n :';ledlliowi(-'{'_zl1C płuca: wsi podmi,ejskie. ;. zamiana miata na :--iłJl (';:a,;ie wzro.,10 w to';lInku 100 do H20. ?\il''' P07.il:miI'JIl jf'dnlk należy roz\Vllj gmbl tyeh porG'wnae. ""'i.ll1j naiOn:i:\.o.t dl;1 por;"m lIallia li(,7.hy ludlll1f;('j ty('h mia:-:t '\\'irll'/Jl'0l"k:('h, 1,f{Jl'(' \V r. 1871 li('zył'y' mni'Pj niż tpi:}I' mie--zk:uil'lm' j {lotą!1 !'Ilar;iktlr mi::"t z:('how;Jły, ;1 zatem nip należą do l!()(lnpadłyl'll. Było lII!at taki('h lIa oh:'('lIj'Jll H'reni,' woj(,,;{)(lzta l'ozll:n'1-ki0p:O ('?tt'i"\l:..ś('i. Oto ieh rO'zwÓj: .Jeżeli ('yfrą I no. Liczba mi(':.d,-a I-łt'ÓW: 1871 1 !)1 '-;to;\IllPk lRi! 1n1 Kop,lnira m.m 1i4P, lOn li;1 Uynane" (l- i!)] li!)H lOO 8H Gą.sa w:i R:J4 R:-l;) lOO !)S l{o"tlrZf'W() SDi 10:2:2 Hill 114 \Iia"t{'f'zko nin t Hiri JOl) 118 Wyrzy"k !Jij:-J 1 HO!) toO 1;Hi l\Ii{':ś('il, o !)4!J 1H8 100 1:8 i;t:hke !)2 12H toO WH OstrorÓg' !J8 1:27fi toO 142 Rt)gowo ("'OJ !JB:> 100 148 ).,,) B:ll"ein rmn 1(i4H 100 170 l'iaki G4H Hi5B lOO 5;j ,Ja \I {nvi(;I' (i471 40;j lOO :n; Krur,;zwi(':l ()H; :.O::\ tnO 444 Z porÓd w8/,ystkieh tych mi:p;t('('zi'k żadnI' ani w przyhliż't,nin ni{' możp rur.rO'stem rywaliwwat- r. Gł{nvną ni Winiarami. żadlltJ tt;; uip (lui_ł:g:l ('hY'żośei mzwoju lirz\) mipszkalwów 1 >I:bra. jedyna zalCllwie wyjątkowa K1'1I:,;zwira (eukl"ow.1li:l. nowa kohoj) prześciga, Hataje. Janć'Wie( (wzpł kolejowy) zbliża .;ię rio nataj w S'.vpj eyfrze rozl'OlstoWf'j. dalej już tylko 1'ia:;;ki wykazują pewną sih roz" ojową: 'w:-:zystkie zaś inne (a wśrÓd niell jedna mi:l"to pO.'lVia.towe) nie zdołały nawpt podwoie lif'zhy mieszkalleów w ciągli riO lat, trzy lIajsJJoknjnipjszl' ,;łahze 1'ą na,dta dzisiaj niż 'ongi,ś. .\ prr..eripż re(lnio l"o'zwój w:,;'zy"tkirh tych mia"tf'f',wk jest wcallj zwyklC' żywcm tr-l11pif' pohliskie gminy. Pow:lI': r()(lni()wif'f"zny dzif'lił sir: na kilka osad autOlumicznych. 1'lIzłl rloh[d, mimo Ih)więkHz"l'nia najnowi'zcg:o, nip osięgnąl granif' swej jury"',lykc ji z ,'zas{m' ś!"p4!niowif'f'znyl"l1. ,V r. L5i1 już n:lIeżały do mia...ta np. ZegTzP, eała ;:;taroł<;ka, itd. Jerlyną gmillą. ktÓra - (J' ill' wiadomo - nip:dy nic hyła w jakif'jhąll7. posta.ei za{.-żll:ł IHl wła,clz mil'jskil'h w l'o'Za;llIill. jest Ołr",'\V1l3. Wszystkie iUllc rIo tej ehwili wlączonf' należały (lawniej do [',-;znania. czy to jaho wsip miejskie czy też jako jlll'ystlykrjp or1rrlme. .ln Poznania \\ SZerSZl'Ill zna,l',z.cnin wlic,zauf'. TeTcn, n:1 którym wClIj(, Jlf'I-,'lIyeh hiljotez miato Poznml wzięło swój początek, "przedmi('cic 8w. ,Jana", Kom:lII!1orja, wr:ł("\a dopieTII' obecnie rl,) mia"ta. Winiary, Uatajf', Dh!t'c i tarolęka były wHiami miejskicmi i oddzif'lolle zostały przez separację, ml"łaszrzenie włocian. 1'\ara,l11,)w1"e 'łą\"'70nr hyły z Poznani,pm tylko pośrpc1nio i krÓtko p1'zl'z r-hYW:1t.i'li m:l'jkil'h, ktr"Jrz-y wieH tę posia(1ali. Za rza,.,(rw p:erwRzej n Z{"'zYl'0.-politej trr-torjmll w!ad'zy mif' jskiej zostało za,WZl' lllilll'.IWh:l,,,j n"1\\'lIe. nl!: w r. L7!m l'rusaey za,kli Poznali. ostatni pphki prpzydplIt mi:I".:ta Kotecki zażądał wcielenia (10 królf"wsklC'g'o :l,iasta r'oZ1lania o(lręlmyeh jury;;dyk,'yj prawuhrzeżIlYl'h: ('ln;al"szpw:1. ArÓdki. lItrnwj:I, Zagórza i Zaw:l'd. Po (lłużf(lni.'. 7.alllia:-"ładzc llli{'jf;kD za,żądał) wcil'lpnia do Poznania gmin po(lTIliej,kieh: mÓwllej, Komanrlorji, Chaortowa, Rataj, ZC'grza. Malej i \Viclki r ej :-;t!'dęki, Dęhea, LnhO'l1i. f;wicrrzcwa. kRON"IKA. 1\11 Af;T A eOZK ANIA ,Jnllik0wa. L1'vj(... (;oh('iea. dom. S.Jła.cza. Wini:!r, Naramowi(' rlomiJliuIIl i ",.:i. l'i !.nHlo'Wllietwa. Za to poza murami w.-c!t"tlnimi jakotri za gr:mieą poludn:ową hlHlowalT się gminy jJo!hniejski.p h:11"1170 intpnt'ywni r '. \\' efpkl'ip zarys()w:l!o :,;ię zja\\ i,.:k" takir. 7.r hu(\ownie1'\vo ml('s:dGlllimn.. mzwijało ,.;ię w ki3rHnkn z;'f'h H[II'1II. \1rz('l11y,,1 za ohiprał ,.;ohif' stallowi,ka lIa w:-;chodzie i połu(\niu. I prawdoj1odohnem je,.;t, it. h'rpn' lJrzpmysimve zJlaj(:l it: t;d.ż: w jJl"zy,.;zło{;ej w tych tylko ,.:nonaeh miasta. Zl'P-7.tą do I'h'lrili ollf'el1ej w"chł-):l mia':ita hyl wcią'Ź. Zlmknity ,Ha ecJ(,\\" nJzhlHlowy. lIziplnic:! prawohrzP'ln:l hyla prz{'z .r--Tiemcóv{ lJodaj z mzmysłrm najznppłniej zanic'lbana, 'za czaHÓw dupiero 111;1:-;1.ic\1 pafHy fortyf;kacjp wschodnie. i polskip władzI' liIiej::.:ki'p prowadzą hardzo rozległe - jak L1a ,.;to,.:unki dzii,('j:-;,z(' - rohoty w flziPlnicatll 'I¥,;cho!lnil'll lIIiata. uHuwajl hrallly. wały i f():-;y, ,.:tw:!l"zaj:! }'(JwO,'ZP,S1H' drogi konnll1;kaeyj1H>. -tawiają tamy ella lIir>bezpi('e7.('{lstwa powoflzi, przf'l1O'.-zą waillr illstytllcjp na prawy lwz('g \rar1.' (Targ0\\"!,.:ko z'\Yi'erzcp, w projekcie: f'lektro\Vni) i zl1lil'l"Z'ają lm l'phlpmn !wz"'k,.:ztałc-plIin za,poHl11ianej a starej rlzif'lniry miata. I'(! zniwelowaniu terf'l1ć"y oraz,porząuzeniu rozlcg:lego pl:lT:n rozl'lIflowy cały wo'chł-Hl lJliata, w ('