ŻYDZI POZNAŃSCY W XV WIEKU
Jak wyglądał pod względem treści list dłużny? Przykładem listu dłużnego jest najstarsza zapiska o żydach poznańskich z r. 1379. Porównanie z innemi wykazuje, że układano je podobnie, jakoby według stałej reguły. Możemy zatem wyżej wspomnianą zapiskę przyjąć za wzór listu dłużnego 8). W dosłownem tłumaczeniu brzmi on następująco: "Niechaj wiedzą ci, którym na tern zależy, że ja, Maćko, dziedzic Lubosza, ninicjszem publicznie zeznaję, że obowiązany jestem flać i zapłacić obiecuję, żydówce Benaszowej 12 grzywien groszy, monety praskiej, liczby polskiej, z procentem do najbliższych świąt Bożego Narodzenia. Jeślibym w przepisanym terminie rzeczonych pieniędzy nie zapłacił, - co oby nie było, - wtedy każda grzywna przyniesie procentu 1 grosz tygodniowo, aż sam kapitał oraz procent nie będą zupełnie spłacone. Dalej przyrzekam na wiarę i cześć, bez żadnego podstępu, że jeśliby rzeczona żydówka nie chciała być zadowoloną ze swych pieniędzy, wejdę w mieście Poznaniu w prawdziwą załogę i stamtąd nigdzie nie odejdę, chyba, że rzeczonej żydówce spłacę jej kapitał zupełnie z procentem. Przyrzekam również nie oddawać rzeczonej żydówki w ręce żadnej władzy co mnie pomogłoby, żydówce zaś zaszkodziło, lecz zapłacić gotówką, precz zdradę odrzuciwszy. N a świadectwo tego zawieszono przy niniejszcm pieczęć moją. Dano w Poznaniu, w dniu Piotra i Pawła apostołów, roku P. 1379".

Na podstawie powyższego można treść listu dłużnego podzielić na trzy części: 1. w s t ę P czyli wprowadzenie do sprawy, które zaznajamia nas z osobami wierzycieli i dłużników, oraz z wysokością pożyczek. 2. u m o w ę, określającą warunki pożyczki, wysokość procentu, termin spłaty itp. 3. t e s t a cj ę 1 d a t a c j ę.
W tak zw. "littere fidejussorie" występują w 3-ciej części na miejscu dłużnika imiona lub pieczęcie ręczycielC). Sądy poznańskie sprzeciwiały się używaniu listów dłużnych, wydając w r. 1397 uchwałę, że listy zarówno żydów jak i chrześcijan nie mają mocy obowiązującej. Zdaje się, że wystawiano także listy .,blanco", bo taż sama uchwala odnosi się do listów "super quibus nihil est scriptum" J").
8) Leksz. I. 832.
· · » Terr. Pysdr. III. f. 130-31.
10) Leksz. I. 2350.