KRONIKA MIASTA POZNANIAliskich jedno z pierwszych miejsc w Polsce na przełomie XIV. i XV. w. -'). Liczba bankierów poznańskich wahała się między 50 a 60 3 ).
Podstawą spekulacyj lichwiarskich były pożyczki i kredyty, których mamy dwa rodzaje: l)pożyczki na listy dłużne i 2) na zastaw ruchomy lub nieruchomy. Najpowszechniejszą formą zabezpieczenia pożyczki był l i s t d ł u ż n y (littera debitoria), który wszedł w użycie dopiero w w. XIV. Statut kaliski o nim jeszcze nie mówi. List dłużny przyjął się i zakorzenił bardzo silnie i powszechnie. Zdarzały się jednak na tern tle nadużycia i fałszerstwa, co wywoływało liczne skargi i protesty. W r.1391 np. dziedzice Chwarstnicy, Stanisław i Tomko, zwany Ostapecz, zaczepiają sądownie żydówkę Benaszową o fałszerstwo listu dłużnego"). 1407 r. wez« ano niejakiego Marcina Kwanowskiego, jako ręczyciela, aby zapłacił 80 grzywien Abrahamowi, synowi Aarona, - przybyły jednak właściwy dłużnik, Dobrogost z Szamotuł, wykazał fałszerstwo listu, król bowiem dług dawno już umorzył. Sprawę odroczono do przyjazdu króla 5 ). Te i tym podobne wypadki 6 ) spowodowały, że Jagiełło w statucie warckim w r. 1423 zakazał pożyczek na listy dłużne, wolno było pożyczać tylko na zastawy. Listy uznano za nieważne i nieobowiązujące dłużników 7). Dla praktyki zakaz ten pozostał tj Iko martwą literą. Nie chciano porzucić tak wygodnej formy zabezpieczania pożyczek, jaką był list dłużny. List taki był zobowiązaniem osobistern, t. zn. wierzyciel skierowywał swe pretensje tylko przeciw wystawcy. Dopiero później, gdy przyjęła się instytucja poręki, mógł zwracać się przeciw ręczycielom.
2) Schipper, 106.
3) Stat> styka według danych źródłowych.
4) Teksz. I. 897.
5) Tcrr. Posn. III. i. ,'i 6) Leksz. I. 2476, 2479.
7) Ilelcel III. 172.