KRONIKA MIASTA POZNANIA 1681: 4, 1682: 4, 1683: 7, 1684: 4, 1686: 5, 1687: 1. Zważyć zawsze trzeba, że zapiski takie bywają mocno niekompletne, zwłaszcza że pochodzą z rachunków. Znać to bardzo wyraźnie stąd, że tylko 36 wpisanych uczniów ma równoważnik w takiejże ilości wyzwolonych u tychże samych majstrów, inni są albo wyłącznie wpisani przy przyjęciu albo wyłącznie zanotowani przy wyzwoleniu, znaczyłoby to, że można liczbę uczniów w tym czasie dedukować: 36 + (88 - 36) + (57 - 36) = 109. Dzielili się oni na 61 majstrów, najczęściej po jednemu, najwyżej pięciu u jednego mistrza (Wojciecha Drabickiego). Opłata za wpis wynosiła 1 zł 18, za wyzwolenie 3 zł. Z innych czasów brak wszelkich materjalów o liczbie uczniów. R a c h u n ki. Głównym dochodem brackim były opłaty wstępne, pozatern otrzymywało bractwo komorne z swych nieruchomości. Podrzędne znaczenie miały opłaty uczniów i wyzwoleńców, kary i suchodzienne, j)łacone bodaj tylko przez półbratków. Wyjątkowo tylko pobierano składki nadzwyczajne: na garbuz w wieku 17, na budowę jatek w latach 80-tych 18 wieku. Dość znaczne opłaty brano Old listów czeladniczych (1689: 9 zł), ale były to dochody rzadkie. W braku gotówki pożyczał starszy lub inny brat, przy wielkich wydatkach brano pożyczki z zewnątrz. Jatki, które już w 17 wieku kosztowały 200 zł, sprzedawano wprawdzie w bractwie, ale na rachunek właścicieli. Wydatki szły na czynsze, przyjęcia - poważny procent -, dary, procesy, naprawy budynków i inwentarza, utrzymanie kaplicy, całunów, pogrzeby, msze, świece, pisarzy, jałmużny (rzadko), przywileje itp., a co pewien czas trzeba było prowadzić większą budowlę. Wśród wydatków drobnych można wymienić pozycję z r. 1681: "na pocztę wydało się" 1 zł 24 gr. Pieniądze wydawali starsi za zgodą szafarzy, których było dwóch. Pierwszy raz wymienieni są szafarze w r. 1678. Ponieważ szafarzy tych dobierali sobie starsi, tak jak stołowych, przeto w r. 1791 z inicjatywy deputatów magistratu, którzy znaleźli w kasie nieporządki, postanowiło bractwo, że nadal nIe mają być szafarze z koligacji, lecz wybiera ich bractwo. dochód. II - rozchód w pełnych złotych). 1658 D 612 R 290 (II. półrocze) D 264 1659 413 159 285 lliiiO 261 91 170 1661 199 191 172 1662 64 66 172 1663 85 1664 1665 1666 1667 1672 1680 1681 1682 460 410 1683 259 283 1684 184 189 1 6 8 5 318 313 1686 307 305 16 8 7 411 214 W r. 1760 było w skarbie 257 zł. 1788 D 497, R 494 - 1789 I D 1429, R 1372 - - 1789 II D 1429, R 350 - 1790 II D 1712, R 1712 - 1791 II U 1049, R 840 złotych. Z końcem stycznia 1793 Poznań przeszedł pod panowanie pruskie. CECH SZEWSKI POZNAŃSKI 1)0 B. 1793 R 162 159 163 142 38 190 250 193 129 41 144 65 391 269 Z DZIEJÓW GIMNAZJUM POZNAŃSKIEGO (1806-1815). Pruskie ostatki. Dawne Kollegjum jezuickie w Poznaniu zostało założone w 1573 r. Ulegało ono następnie wielu reorganizacjom zanim przekształciło się w dzisiejsze gimnazjum Św. Marji Magdaleny '). W ogłaszanych przez nas obecnie szkicach zamierzamy dać obraz dziejów gimnazjum w okresie mało wogóle znanym, a zwłaszcza na polu szkolnictwa 2 ). Otóż kollegjum jezuickie w 1773 r. zostało przekształcone na szkołę wydziałową narodową, a po zagarnięciu ziem polskich przez Prusy uległo zupełnej reformie 3) i od 1803 r. występuje jako gimnazjum królewskie zdążające wyraźnie w duchu germanizacyjnym. Jesień 1806 r. przyniosła wyzwolenie dla kraju, szkoła jednak pozostała nadal w ręku władz pruskich i wychowanie szło w myśl pruskiej racji stanu. Wynika to jasno ze sprawozdań dyrekcji gimnazjum. Składając bowiem w początkach marca 1807 r. raport zwierzchnim władzom polskim *) Dr. Ludwik Ręgorowicz, Zarys dziejów gimnazjum św. Marji Magdaleny w Poznaniu, Poznań 1923; Dr. Warnka, Geschichtc des Kóniglichen Marien-Gimnasiums zu Posen, (Programm des Kónigl. Marien-Gimnasiums zu Posen, Poznań 1873); Schweminski, Entwurf zu einer Geschichte des kóniglichen Marien-Gimnasiums (Programm. jw. z r. 1847/48). 2) Dr. Zygmunt Kukuiski, Źródła do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacji Publicznej 1807-1812, Lublin 1931, str. IX. 3) Dr. J. Beck, Das Gimnasium zu Posen in sudpreussischer Zeit (1793-1807), (Zoitschrift der Historischen GeseUschaft fiir dic Provinz Posen, t. 2 i 3 (1887 i 1888 r.).