GAZETA Wielkiego Xiestwa POZNANSKIEGO , , , . -IT-TT .T.'.'.'.T.' BnnrnB-TT ID Nro. 68. w Sobota dnia 23. Sierpnia 1317. Z Berlina dnia ip. Sierpnia. Dzisieyeze gazety tuteysze zawieraią następuiący artykuł: "Dnia 11. m. b, zaczęty się tu przepisane tegorocznie ćwiczenia hufców obrony kraiowey. Spodziewać się było można, iź miasto stołeczne nit -di się uprzedzić innym miastom Monarchii w gotowości i gorliwości ku wykonaniu tego rozporządzenia, ale że raezey wbrew wielorakim z sczególnych stósunk« w miasta B e r l i n a wypływającym, trudnościom, celuiącym do naśladowania odznaczy się przykładem. W rzeczy santey mieszkańcy B e r l i n a 0kizali i w tein dobrego i dzir I egó ducha, którym są oź) witni. Użnaią o:>i i coraz bardziey prz( konywać się będą o tetn, iż zaprowadzanie dobrze urządzonego powszechni go ustbroienia kratowego i rozwinieni*- sił rączego ludu, zagrzanego miłością ku Monarsze i Oyeżyznie, iedynym test środkiem do trwałego ugruntowania bezpieczeństwa łrł tu z Moguncji Kroi nasz witkę poważany, i stanął w domu dowodząceeo Generała, Barona Haake. Długo i z upragnieniem oczekiwane przybycie nasze00 ukochanego Króla wzbudziło powezechną radość, która się iawną okazała przez oświecenie całego niemal midsta, oraz żywe i błome krzątai"ie"się mhszkańców it-go aż do późney nocy. Dziś rano odiechał Monarcha w dalszą drogę, udaiąc się nayprzód do Trewiru. Wczoray odbył Król przegląd stoiąceeo tu woyska, kazał mu potem wykonać niektóre obroty, i konterst był niezmiernie zcałego woyska, a sczególniey z obrony kraiowey, od dni kilku dopiero w robieniu bronią przećwiczoney. W dowód zadowolnietiia tego zasczycił Monarcha wielu Oficerów wyższemi stopniami i innemi względami, a Podoficerów i żołnierzy obdarzył hoynym upominkiem pieniężnym. Dał także wczoray obiad, do któreąo przypusczone były naypitrwsze władze; a na wieczór zasczycił ewoią wysoką obecnością świetuy bal u Ministra stanu i N aczelneao Prezesa I n g e r s l e b e n . Z Kolonii dińa u. Sierpnia. Królewic J mć Następca tronu Pruskiego 7?0opuścił dziś nssze miasto, «daiąe Się. w dalszą podróż do Jiilich i Akwizgranu, Długo K o lon i a przypominać sobie będzie słodką obecność u siebie tego młodego, uprzeymego i łaskawego Xiążęcia. Z Wars%awy dnia i6.Sierpnia. Gazety tuteysze zawieraią następuiący Wypis & Protokołu Sekretaryatu Stanu Król 2 stu a Polskiego. My Z Boźey łaski A l e x a n d e r f., Cesarz wszech JAossyi, Król Polski etc. etc. etc. Gdy procedura cywilna, tymczasowo tylko w krąiach naszego Królestwa Polskiego zaprowadzona, nie podaie stałych przepisów w wykonywaniu artykułu 1244 Kodexu cywilnego; zważywszy, ze witłka część długów prywatne maiątki w Krobstwie Połekiem, ciążących pochodzi z zobowiązań podrożnerai prawodawsiwami zeznanych, których skutki (po tylu zwłascza klęskach, iakie własności ziemiańskie dotknęły) mogłyby wielu przyprawić o niezasłużoną zgubę, gdyby dla urządzenia tychże skutków niebyły podane iednostayne, w duchu należney słuszności umiarkowane prawidła; zważywszy nadto, iż zzasad takowey słuszności 1 równey nad wszystkiemi obywatelami Rządowey opieki wynika potrzeba nitiakiego względu i ulgi dla włościan gruntowych; chcąc wreście zapobiedz nisezącym maiątki, a dla stron nieużytecznym processom; po zasiąguieniu zdań ogólnego Zgromadzenia naszey Rady Stanu, postanowiliśmy istanowiemy: Artykułu Wszelki kapitał przed dniem ogłoszenia Królestwa Polskiego, to iest: przed 20. Czerwca 1 gi 5 r. zaciągniony, a na własnościach gruntowych nieruchornych zabezpieczony, i podżadnez wyłącztńpoź. iey wartykule 6 i 7 umiesczonyth niepodpadaiący, za poprzedniczem sześciomicsięc.zr em wypowiedzeniem wypłaconym będzie naypóźuiey do dnia pierwszego Stytzoia 1321 roku, co iednak przeszkadzać niebędzie dobrowolnym f*n ostateczny termin, łub rozkładaiącym kapitał, co do swoiey wypłaty, na pewne części i raty, Aft. 2. Jak dłużnik właściciel gruntowy bydź niemoźe zmuszonym do prędszego uisiztnia się nad ttrmin oznaczony artykułom pierwszym Hinieysztgo postanowienia, tak tvawzaiem żadne inne dalsze przedłużenie nkbędzie mogło iemu bydź pozwołoue pod żadnym iakimkolwiek bądź pozorem. - Art. 3. Ogół procentów od każdego właścicielowi gruntowemu pożyczonego kapitału aż do dnia 20. Czerwca 1815 r. zaległych, wypłacony będzie wierzycielom, albo ratami dobrowolnie między stronami umówionemi, albo ryczałtem, a to naypóźniey do dnia pierwszego Stycznia i%ii r. Żaden iednak procent od takowych zaległości rachowany bydź niema. - Art. A. W uprawach dotąd osjdzonych wolno iest dłużnikom, własność gruntową posiadającym, a przepisami artykułów 6 i 7 niewyłączonym, korzyetaćzczwłoki artykułem pierwszym nioityszego postanowienia udziekmey, choćby iuż rzecz była w drodze exekuc)i. - Art. j" . Jeżeliby dłużnik, czy to procentów od dnia 20. Czerwca 1815 r., czy to bieżących w każdym roku nieopłacał , tedy odpada nieodzownie od dobrodzieystwa zwłoki artykułem pierwszym niuieyszcgo postanowienia mu udzieloney, i niezwłocznie podług wszelkiego rygoru prawa zmuszonym bydź może do zapłacenia całkowitey należytośfi. Art. 6. Dłużnicy, którzy przez prawomocne wyroki sądowe odsuniętemi iuź zostali od dobrodziejstwa przedłużenia terminu, niem < 3«)];.'4. ?88 mieezkancow, a 50,629 żydów, ,A V M Orawii więc wchodzi w liczbę 6a, a w Czechach w liczbę 61 mieszkańców ie.]łen ŻYd. £p«n4 d f!' ijdami więksaa Q«liczba głów" niewieścich, aniżtli męskich* W M o r a w ii 13,751 żydów pł<*t męskiey a » 3-787 niewieściey; w C z e c h a c h 44,84t płci męskiey a «5,788 niewieściey. W Adryanopolu i wokolicy tamecznej bywa teraz częsty zaciąg do'j*oyska; naprawiaią takie tameczny pałac W. Wezyra i zakładają magazyny zboża na ponszeitiny skład żywności dła R u m e ł i i. -- Utrzymuie się wciąż nadmieniona niedawno pogłoska o buru cie w Kairze i poyraamu tamecznego W. Rządcy przez powstańców. Od Menu, dnia 12. Sierpnia. Śłychai, źe Królestwo Westfalskie wez. wane także iest od dworu Austryackiego do przystąpienia do przymierza świętego. W Aszafenburgu ekradżhuio w nocy na 8- m. b. naczynia kościelne w kaplicy zamkowey. Pcimiaiaiąca się bied-» w Ap penzell-InS n e r p o d e n skłoniła wielką radę do rozpisania pożyczki pieniężney na zakupienie żywności dła ubogich mieszkańców. Pomór znacznie się powiększył-, od dnia 1. do S8- ' £i pca umarło w parafii Appe nze 11 87 osób, między któremi 2 8 dzieci. Dnia 2g. Lipca otworzono testament Pani Sta eh Upoważniła w'nim syna i córkę ewoią Xiężnę Bcoglio, ażtby Pana Roćca ' , z którym w t-iietnnćm żyła małżeństwie, uzna. li zaprswegi iey męża, a syna z nim spłodzonego hgitymować kazali. Taiła zaś to małżeństwo dla zachowania sławnego nazwiska swoirgo. Wyraziła nareszcie życzenie, aŻeby ci ło iey spoczywało między trumnami iey oyca i matki. - Grób rodzinny w Co» p e t iest budynek czworograniasty z czarnego marmuru w gaiku cyprysowym murem opalanym, do ktjrego ona sima plan zrobiła. N a sczycie widać ią klęczącą na grobie rodzi« «Ów, którzy iey z niebios ręce podaią. Od dalney Elby dnia if. Sierpnia. Woiue miast» Aubąka» w »kutek vre« świętego przymierza. W Hamburgu będzie dnia aogo t. m. koncert na korzyść wdowy i sierot po nieśli» y ni aktorze Kar l s b e r g u, który tię spalił w pożarze teatru Berlińskiego. W Gotenburgu spodziewaią się Turectity fregaty Afryka zwanty z płodami Egipskiemu N altźy ona do dyspozycji bawiąI c e g o tamie Generalnego Agenta i s u i a e i a Gibraltars. Z Stokholmu dnia 1 nsetrów, a wysokość nad naywyższą wodę bluko 5 m. Stać będzie na dwóch koszach i 1% filarach Jnurowanych. Na nim dwa szerokie trotoary dla pieszych, a między temi dla poiazdów i wozów przestrzeń na 10 mttrśw. Będzie «m w kaidym względzie większy od świeżo ukończonego na Tamizie w Londynie, auaypiętaieyszego W Aogiii. Dziennik ręspraw (J ournal des Dtbats), "a z uitgo Monitor, umieścił uwagi rrae:o;puiące: "Głęboka SpbkbynośŁ pannie obe- * cnie we wszystkich stjonaćb Królestwa. Je. ( scze nie dawno słychać było o samych tylko ' poruszeniach ludu, i o niepokojach, Bur;. \ ty przez okropny bicz wzniecane, zdawały się ze wszystkich stron rządowi, a nawet i &1memu porządkowi towarzyskiemu zagrażić. 1 Lecz stałość Króla przez wierny i czuwający zarząd wspierana, pokonała wkrótce to pOK.IJ;. ' ezeniesię, uajkropnieysze ze wszystkich, IXrl któremi w dawnieyszych czasach tak witle rządów zachwiało się» albo upadło. Zadziwiayrny się tu nad dzielnością prawey (legitir»e) władzy; lecz poznaymy oraz sprężynę tey dzielności, aby nam za sprężynę do własnego sprawowania się naszego służyła. Moc Króla zasadza się na:umiarkowaniu iego; wypływa ona z owey światłey, wieikumyśhiey . i poitdaawczey polityki, która tam, gdzie szło o rządzenie Państwtm, w którem nieśna» ski domowe tak długo grassowały, a tyranifa z żelaznem berłem panowała, do żadnego stronnictwa w scze gofr. o Ir i nieprzywiązywała się, żadnego me prześladowała, owszem po- < średnictwe między wszyetkiemi stron .ictwami na siebie przyięła, aby ie uspokoić, aby ie wzaiemoą względnością natchnąć, i aby Ie we wspólny punkt środkowy ziednoczyć; od tey to mówię rostropney, na doświadczenia wsparte-y polityki, ktura, zwaźarąc na wielkie odmiany, zaszłe w wyobrażeniach, obyczabch istosunkach rozmaitych klass towarzy, stwa, zdziałała urządzenia stosowi.e do tych zmian iuż więcey wrócić się nie mogących, a tak zamiast opierania 6i"ę przemoiney władzy czasu, równy z nim krok trzymała, ażeby dzieląe panowa> ie i« go, takowe zmnieyszyła. Gdy Ludwik XVIlIsty na tron Oyców swoich wstępował, zdawało się bez wątpienia rzeczą bardzo naturalną, i musiało f wcu iego zaleieć na tera, aby urzędy ido śród wszelkich nicpokoiów i przywłasczeń niewzruszouey wierności; ależ to była liczba tnnieysza, a Król byłby się tylko iednemu, luboć wprawdzie bardzo szlachetnemu i chwalebnemu strormictwu Królem okazał. Tylko przywłssczj cii Iska władza rnoźe chcieć bydź gtową jednego strotmictwa, ponieważ iediitinu tylko stronnictwu winna iest powstaI oie swoie. Kroi winier) iest byt swóy kardymlriemuprawu Państwa, owemu to prawu wiecznego rozumu, który dla spokoynego Monarchii utrzymania, przekazywanie dzie, dzictwa i krzewi» nie się władzy naywyższey \ tymże samym sposobem, iakim się rodzina I krzewi, nakazuie. Sprawiedliwość i modrość - przypisywały przeto Jego Krotewskiey Mości, aby się z inter<-Soem powszechnym, przez któryiedynie do dziedzicznego tronu powołanym został, zupełnie połączył, aby tylko ten interes za prawidło polityki swoiey przyiął i z nim powoli wszelkie sczegolne intercssa, uczucia i widoki ziednoczył. Dla tego nam zalecił, i codziennie iescze zaleca, abyśmy o tern, co przeminęło, zapomnieli; dlatego » obeymuie oycowskąmiłością swoią wszystkich Francuzów, którzy się z nim powrócili, i widzi w nich tylko obecną ich wierność. SczęśIiwe umiarkowanie! Ono pozyskało Królowi zaufanie i miłość ludu iego; ono sprawiło wysokie cenienie prawości (legitimite) w tak wielu nowych pokoleniach, które pod irinemi Rządami zrodzone i wychowane, dobrodzieyeMa prawego rządu nie znały. W tern to zaufaniu, i w te y miłości ztuyduie Król takie i niezwyciężoną potęgę prze mieniony w bystrą i kilka łokci głęboką IZekę, porywał bydło, ludzi, drzewa, demy nawet całe, i unosił niewsirzymanym pędem. Krzyk i ięczenie ginących ludzi, ryczenie by. dła, łoskot spadaiącego gradu, straszny odgłos ustawicznych piorunów przy ciągłey błyskawicy, wszystko to czyniło widok stra$zniey> »zy nad wszelkie opisanie. N adedi.itm uci. chły grzmoty, rozeszły się chmury, i pogodi ie wschodzące słońce oświeciło Ślady nay. smutnieyszego spustoszenia. Piętnasto ludzi utraciło życie. Bydła bardzo witł« atginęło. Domy częścią spalone, częścią rozniesione, ukazuią nayokropnieysze ruioy. Słowem, wieś U r a, znaioma z swoich rękodzielni, ma 118394 rubli straty, opróca bydła zginionego, spustoszonych pól, lasów, ogrodów, i ukazuie teraz w obsztrney pusty, ni kupę gruzów, w których tie'zagrzrbala pomyślność i miłe tylu rodzin nadzieie," Dodatek. DO Wielkiego Xiestwa Nr, Poznańskiego 68. Zdanie Marcina Doktora Lutr Jl o lichwiarzach. Pytacie mnie - pisze Lu ( e r - poczćm poznać lichwiarza, i kto nim ie&t; patrzcież więc na tego, co ma zboże, a tai się z nim, cieszy się z biedy innych i skacze z radości, gdy idjsit: w górę, a natomiast gdy stanieie, suszy sobie mózg, tak dalece, ie nie Jeden z tego powodu skończył życie na postronku, gam sobie zasłużoną wymierzane karę. O zaprawdę! lichwiarz i tknera gorszym jfcst od wcielonego diabła. Kaidy człowiek powinien się przed nim żegnać-, a słysząc o nim, wierzyć, że bisurman i poganin, w porównaniu z nim, prawdziwemi ta, aniołami. Nie mów lichwiarzu i kutwo na twoie usprawiedliwienie: że bogacza na to stanie, Że on potnfi znieść droźyz ię, którąś zrządził. Mnieyszać o (o; ale zkądże weźmie chudy pachołek, knry częstuicr >ć przez tydzień ied »ego zfottgo 'iie m< na życie, a dzieci pełne k"ty? Jakże temu opłacić kawałek chleba, któryś ty lichwą, twoią tak podrożył? Nieprzyprowadziiiśeież lichwiarze dr» tego chciwością waszą że kto przed laty kilku potr.-yfił opędzić życie stu złotemi, dziś mu dwieście na to nie starczy? Na iedno t > wypada, gdzie przesiaduie lichwa, czy w L i p s ku, A u s z - purgu, lub w 1« ran kforcie, wszakże my na tern cierpiemy. OSPA KROWIA. Lekarz Włoski R us c o ni, Professor w P i - d w i e , pisał roku I # I 6. o ospie krowiey we względzie politycznym. Mniema on, ii rozszerzenie sczepienia ospy ochraniaiącey lest ze wszech miar użyf»-c2nem, lecz że się bardzo myli ten, kto sądzi, iż przezto ludność wzrast i; gdy rozmnożenie tey iejlynie zależy od pomnożenia sposobów do życia. Skoro ze stu młody«h męeczyzn 50 tvlko iest wsianie wyżywić familią,' wówczas ograni za się liczba małżeństw, a razem tamuie się zaludnienie. Jeżeli mimo to żenią się ubod?y, pomnaża się wprawdzie prz'z to liczba dzieci, lecz niedostatek i nędza prowadzą ie znowu zawcześnie do grobu; bowiem ub >stwo iest wielu chorób żrodłero. R u s c o n i dowodzi x wykazu umirłych wydawanego przez Anglika Wat t w G I a e g o w i e o d roku , 783 do 1813» i z pndobiychże wykazów przez niego samego w Padwie od 1801 do 1&15 roku przeglądanych, iż od wprowadzenia ospy zachowawcz' -y nie mniey dzieii u« marło, iak praedtem. (ro 3aTO możoaby w ogólności o sztuce leczenia powiedzieć. Nikt nie wątpi, iż w niey dałtko postąpiono, ale przecież dla tego nie mniey łudzi każdego roku umifra.) Przeciwni« G i I b e r t B I a n c wysa*drj»Łał, iż w Londynie wpiArwszyth szyłao B W IE S C Z E N l E. Znayduią.e się w tut. yszym składzie taborów woyskowychszoiy, chomouta, siodła, uzdzienice imunsżtuk>, pntrzebnią wysmarowania, które drogą publiczney ltcyracyj rraYT,[cey źądaiącemu powierzone zostanie. rYT końcem wyznaczony iest termin w biurze podpisanego nadzień 3. Września z rana o g o d z i n i e 9 te y, .co sie ninieysAtem do pubhczney podaie wiadomości. p o z n a ń dnia 19. Sierpnia i8>7y się rzeczonego dnia w B idu/rmvie we dworze Pańskim znay dowali, gdzie wc ey «biącemu». jtakowe sieg, w całości lub poiedyń zo, to es:: po łoo lub 700 na raz za gotowa za łatę w kurancie przybitemi będą. W Jar o c i n i e dnia 1 %. Sierpnia 1817. Króhwsko P-usfci SAd Pnkoiu Pow'istu Kiotoszj oskiego Okręgu Jarocińskiego. Donksknte. Pozostałe po zamknięciu dotychczasowego sklepu moiego sukna, kazimirki l inne towary, przeniosłem do kamienicy JP. C F. Bnumaiła w rynku pod Nrem 94., gdzie ie w cenie nakładowey wyprzedaał. Uwi dom'am o teb Szanowna Publiczność zprosbą, ażeby nmie nadal uczęscząmem swoiem zasc jyoc raczyła. P o z n a ń dnia 18. Sierpn.a 1817JI. JI. jśchnhrslein. Do nalCCla. Pomieszkanie z trzech pokoi w kamienicy moiey iest do wynajęcia od tey chwili łub od S. Michała r. b. z kuchnią lub bez mey. Poznań dnia 22. Sierpnia 1817. J. He in rich, pod Nrem 56. w rynku. Do przedania. Kamienica pod kościołem S, M a r c i n a w Poznaniu ]l> iednćrn piętrze, dobrze wybudowana, podNrem 157 sytuowana, z w s zet kierat przyleglościami, jest z wotney reki do sprzedania. - Kt ,by więc te nieruchom ści mbydf cbciał, nczy się do Wbś.ioelki w rzeczoney kamienicy mieszkaiącey zgłosić. Pizedaz. D bra Słąsźoao są t wolney ręki do przeddn a. Położone sj w korzystney <$0 ?bvwana »sjekich produk.ó* okolicy, to 't.t, w Krobskun Pow:ecie pod łuttos? e-n, md* od Krobi, mila od granicy .Sląskiey, dwie rr.i,j od Rawicza, O dalszych warunkach ft>*redjbć -ię. można u Nddliśnieoo JPan. Kamprad w Obrzycka l uE-.onctna Jhana Franke w Rogalmie pud Poznaniem. Średnie ceny %hvża V fProcławtn dwa 16 Sierpnia w nvrninalrwf mancie} Pszenica 6 talt. 22 troiak. Żyto 4 taił. 12 troiak. Jęczmień 3 talio 14 tioialc. Owies a.cali, %_i troiak.