GAZETA Wielkiego ]l *m Xiestwa POZNANSKIEGO Nro. 104. w Sobotę dnia 27. Grudnia 1817. Z Krokowa dnia 14. Grudnia. Na stssyi eeymowey dnia ggo bielącego miesiąca w Izbie Reprezentantów .czytano wniosek, 'i do Senatu odesłano, względem uwolnienia włościan w dobrach narodowych pd osobistego podatku, tudzież" wniosek · względem zniesienia podatku pod imieniem Subsidit Ch arita tivi, iako równości obywateibktey przeciwnego. Daley czytano zdanie Kommissyi Sk3rbowey, aby urządzenie zaprowadzaiąie przez rząd Pruski poczty Prusfcley w Krakowie i stacyi pocztowych w Krzeszowicach i Chrzanowie było eofnione, względem czego zalecon» ułoiyc prośbę do Króla Pruskiego. Na sessyi dnia i o. eayfano zdanie Kommis«yi Prawodawczey o zasadach urządzenia łi3Q. diu i rzemiosł, mdziei względu* Moratorium, i t, d, N a sessyi dnia i Igo czytano między inne mi uwagi Deputacyi nad Statutem urządzaiącym Zgromadzenia polityczne, które Izba scze» gółowo przyirauiąc, po zaszłych sporach do Kommissyi Prawodawczey odesłała, Z Kowna. ' N a dniu 7mym Listopada odebrał Powiat Kowieński smutną wiadomość o śmierei T a d e u s z a Koś c i u s z ki, Naczelnika niegdy Królestwa Polskiego, a swego ziomka. Obrady St-ymiku w Kownie odbywane w tym czasie, oblane były łzami. Przerwał jęki licznie zgromadzonych obywateli, JW, J ó z e f Hrabia Z a b i e ł ł o, Marszałek Powiatu Kowieńskiego, nieodrodny szanownego domu swego, w cnotach i gorliwości potomek; oświadczył oddanie hołdu temu mętowi w duebu retigiyn)m uroczystym obrządkiem; wraz wszystkie podifiosły się głosy, S złożono Bernardynek Kowieńskich odbyło się żałobne nabożeństwo, naktórem miał kazanie W. )X. R a b s z e w i e z , Proboscs Kurutiatoweki, w tkliwym obrazie cnot tego męża, iego zasług W oyczyznie i iego wielkiey sł. wy. Przyro wnał iego życie czynne, chlubne i szlachetne, przy m;iątku miernym, do życia możnych, a mało, albo wcale nitużytecznych kraiowi obywateli! Po nabożeństwie mieli głosy: 3WVV. I g n a c y Z a w i s z a , były Marszałek Powiatu Kowieńskiego. · - Bernard Pęczłcowski, Pułkownik woysk Polskich, Józef Chłopicki, Prezydent Ziemski, i Józef F e r g i s s, były N aywyższty Kommissyi Policyi oboygi naroduw Kommissarz. Wystawili w krótkich a czułych wyrazach, co posiadali w T a d e u s z u Koś c i u s z c e , l C o tracąc dziś iego, tracą. Gałę zebranie się całego Powiatu i z Królestwa Polskiego przy byłych obywateli, rozczulenie SWOle z tty straty óbfUtrm łzami usprawiedliwiło. Po nabożeństwie zaproszeni od JVV. Hrabit-g-c Marszałka Z a b i e ł ł y, wszyscy' na obbd z Oficerami oboyga narodów ztiaydui J\ccmi się na tym obchodzie, spełniali zdrowia, zi Aaydłuisze panowanie N. Cesarza i ciłey panniącey N. Familii, wraz z ininini życzenIamI. Z m o w y wyiey wspomnioney JW. F e r - g l S S a, przytoczemy tu niekiore wyiątki: " U marł Mąż, którego cnoty cały świat szanuie! Umarł T»dtu»z Kościuszko, Naczelnik niegdy Królestwa Polskiego, Ziemi K II36r Litwin, któremu iiźyl.< się nakonieC chwila naywyższey dl» cis bit sławy, nad którą świat i wieki dziwić się będą. N. Cesarz P a we ł I., twoie cnoty li b oyczyzny, twoie poświęcenie się dla i u y , uzi ał za czyny święte. Sam pierwszy uszanował ie w twoiein więzieniu, i sam ten wielki Monarcha ręką własną wyprowadził na światło. V\ historyi nieprzeźytey wiekami i w sercu Polaków, drogie imię N ayiaśnieyszego Cesarza P a w ł a trwać będzie . Umierasz wtedy, gdy nowy blask przywróconego Królestwa Polskiego nadawał ci do życia prawo. N. A l e x a n d e r I., wspaniałomyślny Cessrz B o s s y i, Król Polski, równie ocenił twoia bezprzykładne dla oyczyzny cnoty, i wziął Polaków, iako naród pobratni, pod swoie berło. Twoie to wielki Mężu cnoty, oiy tey «eny, iaką dziś ma PoLk w rozlegtey śwLtd przestrzeni. Tobie wdzię.zni Polacy oddaią na grób nieśmiertelny, też eame s e fs, w ktAryrh byłeś z4ią<*y. Lj.y Ausiryacką, na to błękitna bandeta Portuich świadkami będą w późne wicii, zwlu po galskiego okrętu liniowego pomyślną/\ dawała Tobie." zawsze odpowiedź. < Nayiaśmeyezy Cesarz w rocznicę, obchodu ordtru hu> a Złoiego zasczycił nim nietylko drugiego swougo syna Arcy-Xiecia F r a nciszka Karola, lecz i Ministra Stanu Hrabiego Józefa Wallis, Feldmarszałka Hrabif go H e II e g a r d e, H r a b i e g o J oz e f a D i e - trichstein, Hrabiego Antoniego Laoc ko r o ńs k i e g o , l Vict- Kancleiza W«vgierskiego Franciszka Kob3ry. Z powodu nowo mianowanych członków tego orderu była di.ia 6go po południu Kapituła w uroczystych ubiorach. Tam ogłoszono nowo obranych członków, a kaidy z rąk Cesarza odebrał statuta orderu. N azaiutrz N. Pan pasował nowo obranych na Rycerzy, poczem złożyli przysięgę, odebrali łańcueh orderowy, i Cesarz kaidego uściskał osobno, podług przepisów tego orderu. Po ukeńczeniu całego obchodu, udali się wszyscy do wklkiey sali obfzędowty, gdzie Cesarz pod baldakjnera tronowym z Arey - Xiąięrami, a InnI Rycerze o kilka stopni nizey, wspaniały W Obecności wielu widzów kdli obiad. Z Tyflis dnia 26. Pa %d%iemika. Dnia i o. m. b. powrócił tu ku powsztchney radości z Pers y i, dowódca naczel.iy w(»ruKynii, Generał-Porucznik Jermołow. Z lViednia dnia 10. Grudnia. H i e r o n i m U o u a p a r l e kazał przed niejakim czasem przez iteuego z swoich Agentów prosić rządu naszego, o pozwolenie mu udania się do T r i e s t u; co mu iednak odmówiono ż tein Agentowi oświadczeniem, iz władzodawca iego przestąpił w roku łb»4> wskazany mu tamie pobyt. Pewien tuteyszy prz> dsiębierca wysyła do R i o - J a n e i r o wielką ilość touaru w, między btóremi spostrzfgaią 8« zegohiiey wiele dziel rycinnych i muzyki kościt luey. (Wiadomo, ii Pati Neu K o m, Hory był wRio-Jsneito dla urządzenia m ujyki, i nkkou ten t ztarotąd powrócił, nieznalazł tam usposobionych umysłów do przyjmowania wraień-muzy kalny th.) N aystarszy syn Xięź+iey de St. L e u (H o rte o z y i), kt ry jirj.td trzprna miesiącami zjechał do ni* y w odwiedziny, powrócił znowu dooyca swo-tgo (Ludwika Bonaparte go) do K z y m u, st st.w ie do umówionego Wprzód z i!«ortm Rzymskim o to układu. P o dług bezpośrednich WHd; :mości, z M ad e r y odebr.n- .yth, Następczyni tronu Portugalsko - Er zyliysłitgo, przyiętą tam była z wielką okazałością. Droga do pałacu W. Rządcy usłana była rnyrtą i rozmarynem; wszystkie okna w b u n c h a l ozdobiune były czerwooemi suk.-.ami lub KobIerc3rrn. V\ ieczorem paliły się na pobliskich górach tysiączne tig'ie; całe miasto, WIele, ogrody, Ws/\yftlo hyło oświecone. Dla dowiadywali s ę p eta Ie zdrowia Xięlnicitcnał vrczoray z F r a n k f o r t u d o W e z l ar, gdzie Kanclerz państwa Xiążę H a r d e n b e r g dziś lub jutro spodziewany. Las Cases bardzo iest ostrożnym w mutrach swoich, lecz niezmiernie uię żali na Anglików i na obchodzenie się z nim iako 2 jeńcem. Dyrekcya Policyjna Stuttgardzka wydała za Wyższym rozkazem obwiesczenie względem święcenia dni niedzielnych, oświadczaiąc, iż coraz większa oboiętność w zachowywaniu ustaw kraiowych w tey mierze, wymagała dzielnieyszego ich obostrzenia. Zakazano więc pod karą wszelkie polne lub domowe ro bu ty, w dniach niedzielnych i świątecznych. Po godzinie osmey nie wolno iuż piekarzom piec chleba, ani rzeźnikom przedawać mięsa. Bawienie się kuflem w winiarniach, piwiarniach i kawiarniach, nie ma bydź* cierpianem podczas kazania; billary dopitro po przedpołudniowym nabożeństwie mogą bydf odkrywane. Tańce w dni niedzielne i świąteczne zakazane; toż samo w nocy z eoboty na niedzielę. Od dolne} Elb} d. 19. Grudnia, Rząd Angielski postanowił wstrzymać gwałtem korsarzy Algierskich, ieżeliby chcieli przecisnąć się przez kanał na morze północne. Dnia 16. obchodził klub Bliicherowski w H a m b u r g u rocznicę urodzin Xiąźęcia B i li c h e r a , upiękuiwszy go rozdaniem wsparcia pieniężnego między ubóstwo. Z Bruxelii dnia 4. Grudnia. Pewny podróżny, który wypłynął z wyspy Haity (St. Domingo) dnia 28- Lipca, i tu przybył, wyczytawszy w gazetach naszych artykuły tyczące się tey wyspy wyięte z dzienników Angielskich, a nit znalazłszy ia zgodne tu i z t e m, co na swoie oczy wsdzi.ił, podał do iedney z gazet naszych taki zbiiaiący artykuł: " C h r i s t o p h e, czyli Król H e n rYK, rządzący południową częścią wyspy, ma tiaywięcey 50 lat, a iest sred lego wzrostu. Ma wiele naiurilnego rozumu, i obszerne wiadomości nabyte, nawet co do umieiętności umysłowych. Widziałem zbiór jeomtirycz ych propnzycyi, sporządzony przez nit-go samego dla nauki sy aiego, tak hs, o i Pokład de dowiedzionych, iafcby niewielu małenutykuw potrafiło. Widziałem zaś ten zbi ir u Pana Th u in bardzo uczonego człowi - ka, naczelnika oświecenia publicznego. - Uczynione przoz Chris top ha polepszenia we wszystkich częściach adininistracyi słusznie uiu zjednały wdzięczność ludu, którą iescze otwarty i rzetelny charakter iego powiększył. Za itgo staraniem mbsto Cap przyozdobione. Pałac sprawiedliwości, który w rynku Henryka kaział zbudować, ieet wspaniały, a postawiono go podług planu pewnego Murzyna. Dawuieyszy dom Wielkorządcy znacznie rozszerzony, iest teraz pałacem Królewskim. -- Zrobione nowe ulice iednę cywilna, a drugą wojskową gdzie od biegłych nauczycieli bierze młodzież bezpłatnie iak naylepszą edukacyą. - Dla lepszego powietrza w mieści«, szpital w środku iego będący kazał przenieść o poł mili od niego nad rzekę, gdzie zawsze wielu iest ekorych, tak dla braku bitgłych lekarzy, iako i lekarstw, które na tę wyspę z A n g l i i iuż gotowe, a prztto złe i drogie, sprowadzają. - N aczelnik sprawiedliwości iest to nad sz tam zakładów publicznego oświecenia, a rolnictwo i handel zaniedbane. Rzadko P e t i u n ukazuie się publicznie, dla tego tei nie miałem sposobności powzięcia o nim pewnego zdania. Zdaie się niewątpliwą rzeczą, iz ta część wy. spy prztydzie wkrótce pod panowanie C h r i - s t o ) h a, bez dobycia nawet złego strony oręża." Z Brest dnia (f. Grudnia. Życzono sobie iuż dawno odprawienia uroczystego żałobnego nabożeństwa za dusze Emigran tów, którzy padli o£urą chybionego na Q u i b e r o n uderzenia. Dopełnił tego tameczny nowy Prefekt, Hrabia F lor a c r którtgo rozporządzeniern kości owych nicsczęśliwy*e tiszyI stkiem, co się tyize iotert-ssow Państw ol wych, które z szwaycaryą w pzyLuei] skuli stosunkach zostaią. Ni», mnity też i na I wydawania takich pism politycy, ych, kiórrby j. na stany «wiązkowe ZJKUI ob»ic,tuości w J\ ę· »dem pew04ucy'my*4i zasad Ściywyźsza pensya w woysku wynosi tyluo 40,000 realow. Gazety Angielskie umieściły wiadom ści z Madrytu, weutug ktory