GAZETA
Wielkiego
Xiestwa
POZNANSKIEGO
Nro. y},
w Sobotę dnia 26. Września 1 8»8
Z Berlina dnia 22. Wr%tinia.
W Sobotę dnia 19. m. b. o godzinie 8- założono na aż.ańcu góry Tempelłmwskiey pod b e r l i n e r n kamień węgielny do pomnika chlubnych wypadków wiatach »813, 18' 4 i ig 15. Na .-ropniu góry stało całe tuteyeze 1 na poptiy ieeienne zebrane woyeko. Szpa* ler woyska prowadził od stopnia góry aż do s«ńca. Na środku onegoi wanpsi się w kształcie krzyża grunt murowany przyezłeSo pomnika. Około niego proitow miasto obrali mieysce Xiąięta i Xieioiczki domu królewskiego; po lewey ich strome stali Generałowie i Ministrowie etanu, p6 prawey dowódzca, podoficer i szeregowiec z kaideEO półku, iako zastępcy woyska, a z prz? ei wney «trony naysurei duchowni wszystkich gmin tutiyseych. C d y N. Cesarz i N. Król przybyli II5I miev 4 »ce, a N. Osarz wszedł na wzgórze, s.-lutowało całe woyako i pozdrowiło Monarchę
trzykrolrotnym Urn}, poczem podał obudwom- Monarchom Mii-?sttr stanu Hrabia Bii low wapno i kielnią, którą nałożyli wapno na kamitn. TI Po osadzeniu tegoi, umiesczono w nim (obok rozmaitych w latach 1813 -» 8» 5 wybitych złotych i śretornyck raonet, tudziei ściągających eię do pamiętnych wypadków owego okresu złotych i srebrnych medalów) broozową tablicę z napisem i "Wdzięaen Bogu - Pomny swoich wiernych SprzYmierzeńców J szanuiący waleczność swoiego Isiidw- położYł - Wspólnie Z Alz* x an drem I. Cesarzem Rossyiskim - jFryderyfe Wilhelm IIL dnia 19. Września 1814 - - tt tablicą w kamieniu węgielnym pomnika chlubnych wypadków w latach 1&13, 1814 / iśi'> - M obecności i Je.go Kr <lewicowtikiey Miiśa Następcy tronu, Fryderyka Wilhelma Pruskiego - Jego K '7. Xiccia Fryderyka Wilhelma Ludwika Pruskiego - Jago K M. Xiqiccia Fryderyka Karola Alexandra Pruskiego -> Jego K, M Fryderyka Wilhelma Ludwiku Pru ile wg* -. wkhi GertemJoi» i Ministrów stanu - i mianowanych tym końcem zastępców wojaka. " Fote;:i Generał pkchoty Hr)];bl3 ra uentzieo Wittenberg podawał NN. Moriarchom młotek. Gdy go Cesarz wziął do ręki, dano (rzy razy z dział ognia, poczóm Cesarz a po nim Król uczynili trzy uderzenia w powierzchnią, a następnie Xią£ęta, Xięiniczki, Generałowie, Ministrowie Stanu; nareszcie dowództy, podoficerowie i szeregowi, zastępcy woyskz. Po krótkiey mowie Biskupa E y I e r t i modlitwie do Boga O sczęśliwe dla Monarchów i Oyczyzny powodzenia, udali się Monarchowie z orszakiem swoim na rowninęTempelhofską, gdzie woysko obroty wykonało. Po tych odwiedzał N. Cesarz Xiezniczki A I e x a n d r y n e i Ludwikę, przybyłego tu z Petersburga a słabością złożonego Xiecia F i I i p a Hesko- Homburgskiego, Następcę W. Xiecia Meklenburgsko-Szweryńskiego i Xiecia Pawła Mekltnburgskiego., Xiąźęcia i Xiężnę Anhalt-Dessau.

W południe był obiad w zamku Królewskim. Na wieczór udali się Cesarz Zwszystkimi Xiąźętami i Xieznkzbami do domu widowiskowego, gdzie dano operę Uthnl (muzyka Mehula), i balet Zefir i Flora. Wszedłszy Monarchowie do pięknie oświeconego domu, powitani zostali zywemi i radośnemi wykrzykami: Niech Źyie/ przy odgłosie trąb i kotłów. Po widowisku udał się N. Cesarz do swych pokoiow. W niedziela dnia ao. był wielki biwuakiem zakończony manewr w okolicy Szu a n d a u, ra którym się Monarchowie znaydowali. O godzinie Iwszey poiechali ze S zp a n d a u napowrót do Sza rio tenburga, gdzie iedli obiad. Podczas stołu wszystkie chory muzyki gwardyiskiey wykonały muzykę wyobraiaiącą wielką bitwę. Po obiedzie udali się NN. Cesarz i Król do Poczdamu. Miasto rzęsisto było oświecone.
Wczoray z mu» bvH NN. Monarchowie na dalszy-h obrotach w.-ysVow>ch. Poukuńczeiu tychże m-j->ł N. Cesarz o godzinie 10. prz. d pełudtikja w djlszA do Akwil" gra n u drogę.
Z Akmsgranud>ń,i je. Września* Przybył tu Lord (.a stJ crta Lih, i wyie* chał z .owo na krotki czas lo Sp a a. N. Kroi p wierzył Pułkownikowi B lo c k dowodnwo woyska tuteysz. >>-0 przez czas bawienia tu Monarchów, a Pułkow-nika Clause wit z miat cwał Kommendariie ID placu. Przyciąineły tu onegday < bydwie kompa* nie grenadyerow gwardyi z połków Cesarza A I e x a n d r a i Cesarza F r a n c i s z k a . Reszta przybyłego w tym dniu woyska, ogółem iakie 650 ludzi wynosząc, składała się z ach kompanii grenadyerow gwardyiskich obrony kraiowr y. Przybędzie tu takie Pani Ca ta la ni i Pan La fon t.
Wiadomość, ii w Pruskich kratach Nadreńskich utrzymane będą sądy przysięgłych, sprawiła w T r e w i r z e powszechną radość.
Z Warszawy dnia ijJ. Września.
Onegday (' £ . Września) obchodzono w tuteyszey stolicy imieniny N. Cesarzowey i Kro.owey naszey Elżbiety Alexiejow n e y przez nabożeństwo i 7V Deum w Katedralnym kościele, i przez oświecenie do; mów. Robią tu przygotowania do festynów, * mianowicie w pałacu i lasku Łazienkowskimi które dane będą podczas pobytu w tuteyszey stolicy N. Cesarzowey matki Monarchy naszego, oczekiwaney od nas z upragnieniem, a iutro lub po iutrze spodziewaney.Onegday pe południu wyiechał na Jey spotkanie i przyięcie w kraiu naszym N. Cesarzewic W. Xiązę Konstanty. Zgromadzone 40 - kilkotyeiączne wszelkie? broni wojsko obu narodów do obozu na roz*  n i e m odbyło wielki popis zasadzsiący się na woiennych obrotach, a mianowicie, na'udaniu walki między dwoma korpusami, na które było podzielone. Jednym, zasłaniającym War s z a w ę , dowodził N. Ctsarzewic W.
Xią£c K o n s t a n t y , a drugim, na tamten nacieraiącyrn, JW.Generał dywizyi Rożnitcki. Ukończył się ten popis ooegday z niewymownem, iak nam się słyszeć dało, zadowolnieniem J. C. Mości W. Xiecia z całego (ego woyska, które staraniu i niezmordowa*iey pracy Jego winno piękną postawę i znajomość tęga wszystkiego, co dobremu żołnierzowi icst potrzebne. Jego Cesarska-Królewska Mość raczył nayłaskawiey dtkretem swym z dnia 29. Marca (10. Kwietnia) roku bieżącego mianować Jmć Xiedza Augustyna Polikarpa Ma reieje ws kie go Suffraganem Dyecezyi Wigier»kiey.
JXiadz Jan Gełnarowicz, Proboscz KIwoweki, pemiędzy innemi rozporządzenia'ni testamentu spisanego w dniu 2 2gim Kwietnia 1816 raku przeznaczył suramę 1,000 zł. Polskich na fundusz wieczysty dla kościoła Klwowekifgo, z obowiązkiem błagania Pana Zastępów w dni Niedzielne i Świąteczne za tdrowie i powodzenie N. Wskrzesiciela Narodu Polskiego, Panuiąeego nam Monarchy. Xięźna Izabella z Xiążąt Czartory»kich Lubomirska testamentem sporządzonym dnia io. Maia 1306 roku niosąc dobroczynną pomoc szpitalowi Świętego Rocha - War s z a w i e, przeznaczyła dla niegofun"Usa w summie 50,000 złotych Polskich. .
J ó z e f Hrabia M i e r o s z e w sk i, dóbr , a gór z a i innych dziedzic, aktem Sporządzonym przed Notaryuszem publi<zn\m Powiatu Olkuskiego w dniu tistym Czerwca *R»8 roku odstąpił i darował włościanom z a gór z a dług w summie złotych Polskich A>44 pizez tychifcitmu winny, zwaruukitaa opłacenia procentu po pięć odsfa za fok tylk» bieżący na wsparcie dwłSch podupadłych familii włościańskich teyże wsi; prócz tego zaś zapieał eummę złotych Polskich 8,000, z którey prowizya po pięć od sta również na wsparcie dwóch takichźe familii w rzeczoney wsi corocznie i wieczntmi czasy iest przeznaczona.
Z SzYd/owca.
W Hrabstwie Szydlowieckiem Województwie Sandomierskiem we wsi S kar z y s i o Starozakonny P e y s a k pozbawiony z mocy urządzeń kratowych względem konsensów iedney arędy na wsi, a przy drugiey nie spodzitwaiąc się nad rok utrzymać, obiął dwie role puste po włościanach na wieczny czynsz z obowiązkiem: a) że wszystkie powinności (iakie podobne role posiadaiących włościan ohowięzuią) łącznie z nimi pełnić, i wszelkie ciężary tak publiczne iak prywatne znoeić będzie; b) że żadnym handlem szachrayskim trudnić się nie będzie, ale tylko samą rolą; C) że do uprawiania roli niebędzie utrzymywał czeladzi z Chrześciian, lecz z samych żydów. Jakoż iuź sam" siebie i swoie dzieci wprawia do orania pługiem, i do innych rolniczych robot. Oby Rząd kraiowy iak nayprędzey resztę żydów od szynków uchylił, a pewnieby wszyscy poszli za przykładem rzeczonego Peys aka! Z Krakowa dnia 13. Września.
Dnia 6go po uroczystem nabożeństwie w kościele Swiętty Anny zgromadzili się do izby obradowey Reprezentanci krain naszego, zwołani na Seym nsdzwyczayny dla odebrania Konstytucyi nadaney przez trzy opiekujące się nami Dwory. Po wybraniu na Prezesa JW. Senatora Łań c u c k i e g o Scholastyka Katedralnego i t. d., i po wykonaney przezeń przysiędze, a nareścit zagajeniu posiedzenia, JW. Senator M o r b i t z e r złożył Prezesowi Seymu oryginalną w ięzyku Francuzkim Konstytucyą z tłumaczeniami iey Ła misayą d!a przytrzoczeoi* tłumaczeń, i.-Jl o ;ii( ii sprawy Zgrumadzci i.j, pocreIII odłożono posiedzenie <10 unia ggo bieżąo-ge> miesiąca. - Dnia tego, JW. Jacek F rz y b y 16 ki Reprtze. Ui t Gminy pieTwsziy miasta Kra k o w a , iako przoiinuiący w rztczoney K ommissyi, zdał i ty imieniem sprawę o i) liże tłumaczeniach, i oznaymił, Ze tłumaczenie Polskie uznała Koinmit>sya za doetat« czne, a zaś w Łacińskie wślizr. ęłyAię w niektórych mieyscach inniey sczęśliwe wyrazy, ale osądziła, ii nie odbiega co do istoty odorvginalnego lextu Francuzkiego, a przeto uznaie, ii Izba Reprezentantów bez nayrnniey szey obawy może poświadczyć autentyczność tłumaczeń Koostytucyi. Przystąpiono więc do odczytania artykułami oryginalnego iey textu i tłumaczeń, podług sprostowań prztz Kommissyą podanych, których autentyczność uznawszy Reprezentanci, przyięii ie jednomyślnie; poczerń posiedzenie do dnia następnego odłożono. - Konstytucya ta będzie uroczyście oddana Senatowi takie w dniu przez pełnomocnych Kommisearzy 3dl Dworów wyznaczonym. Z Wiednia dnia y. Września.
N. Arcyxieina Marya Ludwika, Xię£na Parineńska, i syn iey, Xiążę Reichdtattski, towarzyszyć będą ai d o L u b e n e g g NN. Cesarstwu, którzy iuiro do swych rodzinnych majętności »vyieżdżaią. Dnia ig. ruszy Monarcha w podroż doAkwisgranu pod przybranem nazwiskiem Hrabiego Ha bs bu rga. JN. Cesarzowa i młody Xiążę Reichstatteli powrócą do S c h o a b r u n n , a N. Xiężna Parmeńska poiedzie powrotem de państw swoich przez S alzburg i Tyrol. Od Menu dnia ty Września.
Hrabia M o n t g e i a e znayduie się znowu yr Monachium. W nowym wyszłyrn właśnie kalendarzu rządowym stoi na czele ze wszystkie mi swoieiai dawoicyszemi dostoieństwami.
Miasta Kar l s r u h e A D u r l a ć h 1 \nfit pr/. słały vv. Xiąi.»iiu adres*.: ń/iięk-zynue z* otrzyma, ą nową ust wę konsiy tuiyiuą. Pibin.i j ubinz .e g ubzą. ii Hi*. S p e n er i D i k c r w . B e r l i n i e z a ł o ią druk >ri \ \ z machiną parową, która tylko do wielkich nakładów będzie uiywauą. Urabia de Las Cases przybył z rodzin) swoią «B a d e n d o M a n n h e i m u . W Monarchii Pruskiey znayduie się iescze 70 klasztorów płci rnęskiey, a so źeńekiey.
N. Cesarz Austry<cki spodziewany iest dnia 12. w F r a n k f o r c i e . Ele Uurstwo Hoscy wyiechali Unia 14. d» Hanau.
Dnia n. odiechał Xiąię M e t t e r n i c h zFrankfotlu i stanął w J oh an nis bergu. Ztamtąd poiedzie do K o b ł e n e y i .
Rząd W ureburgeki ogłosił Władzom podrzędnym następujące rozporządzenie Królewskie w z g l ę d e m g wał c e n i a u r o c z y - s t o ś c i n i e d z i e l n y c h : " Maxymiliaft Józef-, etc. etc. Nasz rząd cyrkułu Rezatekiego przełożył jeneralntmu dekanatowi mz> prawy przedsięwzięte z Naszym rządem cyrkułu Niżezo-Meńs<<iego. względem gwałceń* uroczysi' eri niedzielnych. Rozprawy te roz* trzasnęliśmy z uwagą należ ą temu przedmiotowi; a lubo nie iest zamiarem Naszym, by przez powszechny zakaz, zabraniać lub Ograniczać zwykłe podczas dni nitdzielnych kupczenie i rozrywki publiczne, iak d.ilece- takowe z granic porządku nie wykraczaią, jednakowoż sprzeciwia się zgoła zamiarom Naszym i poważeniu, które każda Zwierzchność win* na iest okazywać ustawom religiynym, ażeby* w dni prawem uświęcone Nasze urzędy i władze przedsiębrać miały rozprawy publiczne» licytacye, wydzierżawienia, i t. p., a przeto rozkazuiemy, aby ten nieład na przyszłość ustał. Stosownie do tego macie się zachowa-» i toż samo podrządnym Władzom zalecić." Xiąic Sabaudzko -Carignański i GeoeW*  G t i i e w i f . U siadł tam także pewien Polak, A - to ni M a I c z e wski, który zwiedził górę M o n t b I a n c; iemu pi<r*sz.jnu, udało się doysdź" aż do ity sAzytu, wynalazłszy droyę prr.r śAieżnice do ecz>tu poiudntowtgo, którędy prztd nim, nikt ietcze nie przeprawiał Się.
W uczonych doniesieniach Gottyrgskich, a ztych winnych pismach pubiiczuych, umiesczona iest długa mowa na pochwałę król. rządu Haonowerskitgo, z powodu ukończoney Uraz budowy nowego Obserwatorium astronomicznego i przedziwnego wn:em urządzenia. Założenie tego piąknpgo Obserwatorium winni są byłemu Król. rządowi Westfalskiemu, którt-go kosztem budowała przed-ię wzięta była pod zarządzeniem jeneralnego Dyrektora nauk P. de LeiSIt. Były Król Westfalski był znanym lubuwnikicjn i protektorem astronomii, i już wtenczas, kiedy sławny Jan de M li II e r etanął na czele publicznej nauki, zaprojektowana była i uchwalona budowa rmwtgo Obserwatorium w Gott y n d z e, ż powodu nieuż) tc>'znoś> i i złegoKanu Ohsi rw.itorium dawnego, ustawionego na aawalonty wk-ży miejski« y." i Z Włoch dnia j. Września. Jego Krółewicoeka Mość Xiążę W i I h e I m Pru6ki (brat Króla Jmci), podróźuiący pod nazwiskiem Hrabiego N e u« n b e r g, wyitchał dnia 3. m. b. z M e d y o I a n u do S zwayc aryi.
Z Paryża dnia 22. Września.
Xiaie R i c h e I i e u nie wyiedzie przed 32. m. b. do AK wis gra n u.
Xiąźę M o r t e m a r t; Sztf sztabu głównego tuteyszey gwurdyi narodowey, otrzymał uwolnienie. To lamo nastąpi z kilku innemi osobami. . Xiążę W e II i n g t o n spodziewany każdego dnia w Ca mb r a y. Zaraz: potem nastąpi przegląd woyeka Angielskiego, a okołod. so. pojedzie X?ążę II8 obrady <fo Akwi S -, g r a n u, po kt">r>ch ukońAzei iu odbydź się znowu ma ,jowszechi'y przegląd całego woyekt zay muiącgo. Francuzki Pułkownik od inżynitryi B«u> drań i Szefbat <dionu Maurin, cbieżdiaią teraz twierdze zgięte z kilku Oficerami Angklskimi od inźyni' ryi. W D z i e n n i kur o z p r a w czyinmjr co następuie: "Właśnie w owey chwili, kiedy Królewskie Sądy Paryzkie ukarały 3ch czyli 4ch młodych Autorów za pi» semka ultraliberalne, Dziennik Pary Iki Mi-tterwa y wydał pewny rodzay odezwy do kochaney młodzi, wzywaiąc ią, aby nietracąc odwagi, pisała śmiało i żwawo, w szerz i w zdłuż o polityce i konetytucyi, choćby te£ przez to, owe stare mruki, i tłumi' iele oświaty w żółtaczkę wpaść mieli; owi mówię, którzy młodzieńcom i chłopcom, Itdwie ze szkól wyszłym, ośmielaią się zaprzeczać, doświadczenie, wiadomość raerzy i doyrżały rozum, uznane dawiiiey za przymioty potrzebne, aby" o polityce moina myśltć, mówić i pisać. *} - "W s ł a w i e i p rzez s ł a w ę z e s t arz ał» wkrótce młodzieży nasza, (tak wykrzykuie nasz Pan Koltega) idź, spiesz, leć pospałem ku zacney wolności! z upragnien i e m przywołay ią do nas! oby przez piernat twoi* wznieciła patryotyzm pełny z a p a ł u ! Niechay p i ó r o twoie będzie iey obrońcą, z* którą krew twoią przelewałaś!. ... Sza« nuymy, kochayrny i opieknymy się ową pełną zapału młodzieżą; zachęcaymy ią wtenczas nawet, gdyby bez rozwagi zapędzała sio w zawód pisarski! Podobnie wódz biegły umie zawsze wybrać chwilę klęski, aby do zasmuconych woiowników swoich przemówił, ich znowu pod chorągiew zebrał, i rozpoczął
*) Znana iett powieźć o Henryku IV., który, gdy mu rai nadworny krawiec ł»go podał projekt do konstytucyi, takowy odebrawszy zawotał"Niech tu puyjdziepI Kanclerz, aby, mi wiiił miirę, na suknie. '*  saszem, młodzi politycy nasi, nie bez przyczyny zasmuceni niesczęściem poprzedników swoich, nie bardzo zamyślają iść za wymówiłem wezwaniem kolłegi naszego. Prawda, że pierwey nie było to ziem zatrudnieniem dla młodego nowicytssza, pisać ćwiartli lub arkusze i w rozprawach mających po 3 , 4 stronic, wyzywać Królów i Narody przed swÓy pulpit, sądzić o bohaterach i politykach, 9 bitwach i związkach, i za tych kilka wierszy, kazać sobie dobrze zapłacić, to znowu siedząc przy dobrze zastawionym stole od gości zaproszony, prawico ciężkich czasach, O niedostatku i głodzie, i o niezliczonych niebezpieczeństwach zagrażających oy czy znie. Teraz to iuź nie uchodzi; teraz potrzeba odpowiedzialnym bydź za pisemko swoie, trzeba Stanąć przed Sądem, karę zapłacić; a ksssa wspólna iest próżna, składki nic nie przynoszą, Adwokaci zaś każą sobie płacić za trud 1 płuca, albowiem ci wolnością oddychający Cyceronowie, nie chcą za darmo prawić osławię i niepodległości; nakoniec potrzeba zawitać do więzienia, i pyszną kuchnię pod T ę c z ą (oberża, gdzie się liberaliści zwyczaynie schodzić zwykli) tudzież przedziwną kawiarnią Lem blin zamienić za kęs chleba. Biada! takie ofiary eą za przykre i warto, aby liberalna młodzież nasza w rozbuiałym zapędzie swoim zatrzymała się, stanęła, i oddała się zdrowym i gruntownym uwagom; chcemy iey bydi pomocnymi, wspiezać ią w zbawiennym powrocie do zdrowego rozsądku, i okazać przepaść, w którą radziby Ją byli wtrącili koiJtdzy nasi. Powiadają wam; «kupiliście wolność krwią swoią! N i e m u» i e I i żeś e i e odr. 1 goo iako konskrybowani, Walczyć za Despotę a prze ci w K o wolności dwudziestu naiodów? Czyliżtście za wolność szli aż do Moskwy? - Powiadaią wam: Spieszcie do wolności, przywołaycie ią tu! -- Lecz czylii ięjr nic mamy, 10 iest; wol
ności monarebiczney, ugruntowsney na konstytucyi, -a bronioney przez Deputowanych i Króla, dla którego iest ona naydroższyni kltyiiotem? Dokąd że matie lecieć? Dotąd Że was prowadzić ma wasz nierozmyśh.y zapał gorliwości? Mamyż powiedzieć? Clicie« cięż eię dowiedzieć? Oto, do Be wo lucy i. - - Nęcą waa pozłacanemi pigułkami; prawią wam o wczesney dojrzałości ttrafmeyszey młodzi, o talentach, którtmi celuie w wyższych zakresach polityki; ale gdzież są te wczesne talenta, te wysokie i głębokie przemysły, dzieła nieśmiertelne, dla czasu i wieczności? - Cała wartość wasza kryie się wposzytach miesięcznych i tygodniowy i ii. Widziemy pisma ulotne w oprawie siwey', blękitney, czerwoney i żóltey, których treść skbda-ą fałszywe dokumenta, niedoyrzale rozprawy, niezgrabne zaczepki, potworze, satyry, i obelgi. Do tego nie potrzeba bynaymniey przedwcztśnego jeniuszu, lub celuiącego talentu. Z tysiąca tcztów naszych mówców, sklecić itden, i zastosować go do okolicznoici; lub żart przestarzały odżywić; albo iaką małą gorszącą powieść przytoczyć: iest to rzecz, którą każdy potrafi; do tego nie potrzeba żadoey głębokiey nauki, ani wczesnego rozwiiania się jeniuszu; w tym zawodzie - żaden nie będzie M o n t e s - quiuszem, Burkiem lubGrocy uszem. '* Z Londynu dnia u. Września.

Królowa Jeymć ma się nieco lepiey, acz nadzielą zupełnego wyzdrowienia bardzo niepewna. Podług gazet naszych zmnieyszył się wpływ Boseyiski w M a d r y c i e , a powiększył Angielski. Kapitan Maxwell, który, iak wiadomo, podczas wyborów niebezpiecznie był ranionym, znayduie się teraz wSpaa. O położeniu rzeczy w W e h e z u e I i odebraliśmy tu następuiące wiadomości z Au-» 5ustury dnia 27. Czerwca:  początku Czerwca i wciąż tu bswi. Wszyicy Angielscy Oficerowie, którzy się wybrali do rokoszan, iałuią swego głupstwa. Z uczynionych jm w Londynie obietnie, iadney oiedotrzyramo. Nie dostali ieszcze ani grosza od rządu rokoezańekiego, dla czego niektórzy, tak biedni, ii nawet praczce od bielizny nie są w stanie zapłacić. Rząd rokoIzański daie im porcye; lecz te kończą się każdego dnia na wołowinie, a o iarzynach »ni pomyślić, które tu niezmiernie rzadkie.
B o I i v a r zdaie siq bydi człowiekiem otwartym i dosyć światłym; lecz nieposiada wcale tych nadzwyczaynyth zdolności i geniuszu, które mu przypisywano. Talenta iego iako Generała i Polityka należą naywięcćy do średniego rzędu. Przybywszy tu niemiaj lic więcey prócz odzienia. Utracił był Wszystkie swoit sprzęty w napadzie Lo p ez a.
Z" - H!ych tu nie ma zabaw. Książki bardzo trudne i tnało kto umie czytać. Gościnność ust-ila, poniewai nikt S<$ na więcey *dobydi nie moie iak na wołowinę." Rokoszanie- piszą z Trinidad d. 16.
Lipca -chociaż zrazu odnieśli byli nieiakie kQrzyicj) coraz bardziey teraz upadaią. Brak.nie im broni, amunicyi i ludAi. Generał Pae z mianowaiiy na mif-ysce Generała Bo'i vara (?). Jest to człowiek z odwagą i tJieiakiemi zdolnościami, lecz bez wszelkie8 0 wychowania. Ciurma przy woysku li*' - )ieysza, aniżeli wmo woysko. Łatwo *V'zić można o rabunkach, które tvszedzie Aoysku towarzyszą. Niemngąc narody Po*a'li.iowo- Amerykańskie pokonać tak Hchey 8 1 'y, któ>ą przeciw sobie maią, nie warte są *u/ ości.
Generał Bo y er, nowy Prezydent republikanckiey części H a y t i, wydał w dniu i g . Czerwca rozkaz dzienny do swoiego woyska *epyblikanrkieg o ' w którym dziękuie mu za *apał i spoeób myślenia, i donosi, Q wdaiu
16. Lipca odbędzie popis 1 odbierze iołd całomicsicczny. Kto się nie stawi tego dnia, utraci żołd. Poniewai Król Henryk chce się zrobić panem catey wyspy S. Domingo czyli Kay\ ti, w) buchniecie woyny z Prezydentem Generałem B o y er, nieuchronuem pewnie będzie. W Filadelfii skazano iednego mieszkańca na publiczne smaganie, za to, ii sobie gwałtem przywłasczył iednę niewiastę, i eh iał ią tudokupcowi prZ>d<ć. Potem oderznął mu oprawca ucho, i przygwoździł ie do pręgirza. Dla powzięcia wyobraienia o bogactwie niektórych Anglików, przytaczamy z iednego dziennika, ii Xiąię N orth urn berła nd ma r. czniego dochodu 1 50,000 funtów Sterli gów (5,400,000 Zł. pol.), Xiaic Devonshire 1 »0 000 funt. Ster., Xiąię Ru tland 105,000, Xiąię Bedford 100,000, Pan Beckford tylei, Markiz Buckingham 94,000, Xiąię Morfolk 88,000, Xiąię M arlb orough 85,000, Markiz Staffor d 75,000, Sir Fr. Burdett 30,000.
Raihuią codziennie (w średnicę) zoo przybyszów z Europy (uczyniłoby to rocznie 73,000) do Zjednoczonych Stanów Amerykańskich i 1000 urodzino iądzy zakladania się Anglików. Podczas ciągnienia loteryi Królewskiey 0twieraią mnóstwo kantorów zakładowych we wszystkich dzielnicach L o n d y n u . Przed« aiębierca kiże drukować uwiadomienia, ogłasza ie publicznie, a nawet każdego doia prze* gazety. Przezrocza oświecone przyozdobiąią wieczorem kantory. Nayozdobnieyszą potrzebą tego mie.ysca iest wielka waza poncza nigdy niewyczerpana, do którey zasiadaią n* około zakładnicy. Przez całe 40. dni dopóki trwa ciągnienie zwabia poncz łubowników. Takie kantory są rnwsze napełnione ludźmi,  to dziwić, że do tak nierozsądnych iak i zgubnych zakładów nakłonić się daie taki, co o świcie dnia powracając do domu iest iescze zupełnie ponczem upity? Ola zapobieżenia takowym nadużyciom kazał Rząd wprawdzie zamykać te nisczące kantory o u. godzinie W nocy, lecz że nie miano przezorności oznaczyć godzinę, o Ktorty takowe dnia następującego otworzone bydź matą, wszyscy zatem lubownicy zakładów powracaią zaraz po północy, a tak zamiar tego urządzenia zostaie zniweczony. Takie kantory otwieraj i oszuści dla wyłudzenia pieniądzy od drugich. Zakładnicy oddaią pieniądze swoie do ntk przedsiębiercy, który ieżeli mu sczęście nieposłużyło i wiele przegrał, zamyka budę i znika. Rząd, chcąc przed kilkoma laty, i przedsięwzięcia takowe trudnieyszemi uczynić, i razem użyć nierostropności ludu na korzyść kraiu, postanowił: że każdy, ktoby takowy kantor chciał otworzyć zapłacić ma jo fuDt. ater. (czyli 300 talarowi mimo jednak tey ustawy było w roku 1779. więcey iak 300 takich kantorów. Wielu nawet kramarzy zakładaią w swoich budach pewny rodzay loteryi; sukna, materye, wstążki, pończochy, i t. p. znaczą liczbami, oznaczenie to niezmienia jednak zwyczayney ceny rzeczy, lecz itżtli liczba rzeczy kupioney zgadza się z liczbą wypadłą na witlkiey loteryi, nabywca oprócz rzeczy odbiera- itscze pewną ilość pieniędzy. Tym sposobem, kupiwszy za kilka groszy wstążkę, można wygrać 10. gwireów. Są iescze i inne kantory, w których robią zakłady na rzeczy oznaczone, niektórzy bywaią tak zapaleni do zakładów, ie cały swóy majątek w widoku znacznego zysku ftawiaią na rzeczy, które częstokroć zdaią się bydź nie do poięcia, do nich to łłdaią się wynalazcy przedmiotów, których prawdziwość ieat wątpliwa. Nie iest tu mewa 9 ttkjcb »Madach osobliwych, których
się trafia codzień po kilkaset, te eą tak zwyczayne, że byle kto podczas opowiadania iakiey rzeczy ot szał wczemkołwiek naymnieyszą wątpliwość, usłyszy natychmiast: ZalMt sig W Pan o co chcesz, ten sposób mówienia przyięty iest powszechnie w A o g I i i, i często za fraszkę stawiaią wielkie summy. Niekiedy tłuką naypięknieysze zwierciadła wszynkowni, i rachują kawałki, o których założyli się liczbę. Sławny F o x założył się pewnego dnia 6 łooo funt. ster. (6000 Talarów) iaką będzie miał liczbę równą lub nierówną pitrwszy Fiakier, przeieidiaiący koło domu', w którym się znaydował ze swoim prztciwtur kiem. Kiedy w roku 1778-miała wybuchnąć woyna między A ngłią i Francy ą, dwóch bogatych Anglików zrobiło zakład nastęnuiący: Ten co nie wątpił, że do woyny p'rzyisc miało, lecz rozpoczęcie się tey, nie tak prędkiem bydź sądził, wyliczył drugiemu 100 gwineów pod warunkiem, ie ów dopóty powinien mu codzień płacić po iedney gwinei, dopóki woyna wedle zwyczaiu po ulica"ch publicznie ogłoszoną nie zostanie. Woyna ta z przyczyn politycznych rozpoczęta była bez ogłoszenia i tak ukończoną została. Przegrywający ofiarował 1000 gwineów swoiemu przeciwnikowi, lecz ten tych nie przyiął, a tak dopełniając zobowiązania się swojego przymuszony był płacić onemuż rocznie 3&5 gwineów póki woyna trwała.
Z Hagi ani R 12. Wrze śni R.
Król dar->Wał Xiężuiczce Arauzyańskiey (W. Xiężnie Rossyiskiey) dom w Saar dam, zamieszkały kiedjś przez P i o t r a P i e r - w s z e g o, gdy się uczył budowy okrętów.
Dodatek.

Z Drezna dnia ic. JVr%tśnia.
W tym uroczystym tygodniu, w którym przypada Jubileusz Aoletniego panowania naszego Króla, a łióry iutro po całym kraiu 2 okazałością obchedzonym będzie, wyszło kilka programów. Wszyscy luteysi Oficerowie obchodzili iui dzitń 15ty, (w którym przed 50. laty, naówrzasewy Administrator Xiajzc X a wery oddał »prawy rządowe Monarsze, iako ówczesnemu Elektorowi,) w ogrodzie Linke, a na wieczór spalono fa«fclWerk. Dz-ień i6ty iako dzień, w którym Fryderyk August ohiął istotnie rządy, 1 podpisał pierwszy reskrypt, obchodziło w tymże ogrodzie grot,o przjiaciół oyrzyzny Saskiey obiadem na 400 osób i koncertem * go. artystów muzykalnych złożonym. - t>nia 17. odprawiła sie, z u goi powodu wielka uroczystość szkolna w iednym tuteyszym Prywatnym intytucie. Wczoray przed Południem przybyli tu Xicetwo Keburscy, 1 Udili się w Królewskich poiaadach do Pilc i e, gdzie był wi.Jki obiad, po południu **branie na pokoiach i koncert, na którym -iaJa sie. słyszeć, przybyła dnia 12., P-ni Catalani (za co otrzymać miała boo duetów). Na wieczór było oświtcenie Pilcie i góry Borschbfrg. Rahał Izraelski kazał podać wczoray N.
Panu przez Deputacva przedziwne pismo Pirfi%'kowe na pargaminie w iczyku Niemieckim i H>brayskim. Na kilku około Drezna górach paliły się *Czoray og- ie rndi>$Vi.

Od doltiey Elh d. ig. UTrztśnia.
Dnia l. ,H. b. przybył Kroi Szwedzki do Uron thfim, Generał niichoty Hrabia M i ł o r a d o w i c za Poznańskiego N ru 77mianowany woyekowym Gubernatorem P e - tersburga. Ustanowiona w Warszawie Kommissya do obliczenia pretensyi woiennych mieszkań« ców byłego Xiesfwa Warszawskiego do mocarstw obi ych, odbywa wciąż swe posiedzenia. Spodziewają się teraz, ii pretensye woienne Polski do Francyi uregulowane zostaną przez przybyłego Francuzkiego Kommissarza, Hrabiego H t d o u v i II e, i ie sta. nie % dworem Francuzkiro konwencya wzglę* dem wynagrodzenia tychie pretensyi.
Doniesienie Ksiąikowe.
Wyszłego świeżo dzieła (w iczyku niemieckim): Kękoks:ąg Królewsko-Pruskiego dwom i stanu in 8vo maj. 2 tal. 8 dgr., wraz znaleźaeym do tego dodatkiem w tymże formacie 12 dgr. dostać można kaidego czasu oprawnycb exemplarzy, 11 Dekera i Komp. w Poznaniu.

Doni-si nit handlom, Ś * -eiy wędzony Ryński IAosoś dostał wcj.ora\szą pocztą Karo! Gumprtcht w rynku pod Nrero 50.
POZEW EDYKTALNY.

Na wniost-k Sukctssorów zmarłego wWronkach Apt. karzą Marchia Ipilliehna Berwig nad póz ie ąiością t( goi proctse 6uktfc»syino-likwidacyiny otworzony został,  * nazwiska lub pobytu niewiadomych, aby pretensye swoie, iakie do pozostałości rzeczonego-spadkodawcy rościć sobie mniemają mieć prawo, na terminie dnia 23. Października ]l b- ziana o godzinie yn;ey przed Deputowanym Hebdman Assessoren* Sądu Ziemiańskiego w izbie posiedztń Sądu naszego, osobiście lub prze/. Pełnomocników dostateczną plenipotencyą opatrzonych, do protokółu należycie CQznaymih i rzetelność ich udowodnili.
Wierzyciele» którzy się na powyżey wyznaczonym niezgłoszą terminie" ostrzegaj się r iż wszelkie pierwszeństwo prawne, iakieby im przed inne mi służyć mogło, utracą i z preteneyami swemi tylko do tego, copozaspókoieniu «głaszaiąrych sie. Kredytorów z maesy pozostanie, przt fcazanymi bydź maią. Tym Wierzycielom, którym na znaiomości Wmieyscu tuteyszem zbywa r proponuiąsię na Mandataryuezow: UU rr. GiŻycki,. Gudenan i Afittelstaedr,. Kommissarze Sprawiedliwości tutaysr. P o z n a ń dnia 15. Czerwca! i8rJTKrólewsko- Pruski Sąd Ziemiański.
r. Kry g e /vPATENT SUBHASTACYINY7 Dom mieszkalny wraz z przybudowaniami, podwórzem i ogrodem pod liczba. 349 w starym mitście położony, dawniey do kupca Hthnga,- a teraz do masey konkursowey bankiira Dawida Ejraima Z Berlina uależący ńa wniolek KrAIewekiega Fiskała nadworwego Leitner Kuratora rzeczonego konkursu w Królewskim Sądzie Kameralnym Berlińskim toczącego się, publicznie w terminach tym; końcem n a dzieńi x. Grudnia r. b. zrań a o godzinie 10 te y i ag. Stycznia i'8 I £ roku zranao godzin i e 1 o te y T o r a z wd n i u 3 1, Ma r ca 18 19 l e k u z rań a o g o d z i n i e lo f e y przed D e - putowanym Aseessorem Iłriikner wyznaczonych, ostatniperempforycznymiesr, więceydaiąe.-HIII za gotową w kurancie Pruskim do depozytu rzeczonego Królewskiego Sądu kameralnego nastąpić maiącą zapłatą przedany by dżina I Dom ten przedślć się marący składa się, rdwóch pięfr, zktOTych dolne całe murowane, górne za» w połowie w ryglówkę pubudewane ie«tr
Podług <ixy eądownre otfnowloney oezae»wany iest rzeczony dom z przyległościami n * 7023 (al. 18 dgr. którą to tarę iako też warunki kupna w Regietraturze Sądu naszego, lub" u kommissatza Spiawiedliwości Wthdtdtr iak<* substytuta konkursu EJraima, każdy ocbotC kupna maiący przeyrzeć może. Ochotę kupna maiących, a do nabycia zdolność posiadających wzywamy ninieyszem, aby" eię w rzeczonych terminach, albo osobiście» albo przez Pełnomocników prawnie upoważnionych stawili, iuitaewe do protokułupodafii a wiącey daiący spodziewać się może, iż za poprztdnicznn zezwoleniem wierzydeh i rzeczonego Sądu kameralnego konkursem ninieyszym dyrygującego przyderzenie przysądzonem mu będzie. N akoniec wzywamy ninieyszem wszystkich» którzy do przedać się maiącego gruntu praW» własności lub inne iakowe pretensye realne miećmniemaią, ahy się uaypóźnrey wostamiB* termtnie zgłosili, pretensye te podali 1 udowodnili, w przeciwnym albowiem razie ztakowe» mi prekludowanemi zosaną 1 wieczne milczenie nakazane im będzie. w P o z n a n i u dnia 37. Sierpnia i8l&Królewsko- Pruski Sąd Ziemiański'
OBWIESCZENIE.
Nadehodzącey zimy potrzeba na opał dla tu' teyszego Sądu Ziemiańskiego i Sądu Pokoji* 40 sążni drzewa twardego i 10 sążni drzewa miękiego* należycie wysuszonego, którego dostawieni*, naymniey żądaiącemu poleconem bydz. ma. \>0 publiczney licytacyr wyznaczony ie** termin na dzień ljty Października r. b. przed Deputowanym Sędzią Ziemiańbkim LarU na którym ro terminie kwalifikujący się qay mniey żądaiący, za poprzednią approharył wyższey Władzy, dostarczenie drzewa pOIII'*" nionego, podwarunkami, które osobnie orII»Y' mione rau zostaną, przysądzone sobie ID»>lt* będaie. Wschowa dnia 21. Sterpn a i&18Kiólewsko- Pruekr S d Ziemiański.