PIERWIASTKI FRANCISZKANSKIE U JANA KASPHOWICZA
ŚW. Franciszka kultura zachodnio-europejslm wchodzi w swą nowoczesn fazę, i że nowe wartości, które Biedaczyna wnosi do skarbca kultury zachodnio-europejskiej, nie s czemś przemijajc('m, ograniczajcem się do jednego okresu, ale że one w zmienionej, czy do'Skonalszej postaci trwają i narzucaj:;t się jednostce, która w orbicie tejże kultury się wychowała 1). Cały \vięc szereg podobieństw, wspólnych umiłowall. głębokich przeświadczell mOże mieć s\ve źródło we wspólnem l{ulturalnem podłożu, z jakiego obie indywidualności wyrosły. Sam l{asprowicz widocznie głęboko ten swój związek z zachodem odczuwał, skoro w jednym z listów) powie: "Boć przecie i ja wyrosJem na kulturze łaciilskiej". Pomiędzy splotem zagadnie)l spoleczno-liuHuralnych, zjawiajl!cych się na przełomie wieków średnich i czasów nowożytnych, w epoce wczesnego renesansu, a więc w chwili występienia św. Franciszlm z Assyżu. a pomiędzy splotem zagadnieil, utrzymującym się na powierzchni ycia w epoce l{asprowiczów, Żeromskich i \Vyspiańsldch nie jedno może znałeźlihyśmy, mutatis mutandis, podobieilstwo. \V działalności św. Franciszlw z Assyżu dwie dążności epoki znajdują swój wyraz: ruchy religijne i tendencje społeczne. Ruch religijny manifstuj(' swe itnienic w przeróżnych sekta(:h, które tyle kłopotu przysparzaj l! w tym czasie papiestwu. Są one W\TaZem potrzeby, odczuwanej przez szerokie kręgi sp 0łeczeń-;twa, pogłębienia uczuć religijnych. Szukani!' Iducza dla wszelkich zagadniell w dogmatach, zaczyna nin wystarczać. Człowi('k ówczesny zaczyna robić poszukiwania na własną rękę, które, między innemi, zaprowadzą go do wi('rzcll r('ligij wschodnich, względnie do wi('rzeil <;ekt z pi(,l"\Vszy..łl czasów chrześcijai1stwa jak n. p" manichejczyków: Jlieraz poszukiwania te zaprowadzą na hezdroża. doprowadzą. tlo dziwnych w'naturzell, nie mniej cały ten ruch jest dla nas \\'Tazem glęllllkil'h wstrzą.sów, jakie przechodziła w tym czasie lIusza zbiorowa zachodniego spoleczellstwa; walka z autorytetem i walka o prawa jednostki jest również tego wyrazem. Nic też dziwnego, żn caJy ten ruch znajd0waI oddźwięk przedewszystkiem tam, gdzie tell bmk swobody musiał być najbardziej dokuczliwym, wśród