GAZETA Wielkiego Xiestwa POZNANSKIEGO Nro. 35. w '" b :t, -. Ole Z Warszawy dma 23. Kwietnia. Dziś o godzinie 10. z rana odprawiło się, uroczyście w kościele Katedralnym S. Jana źr.łobne nabożeństwo po zmarłym ś. p. i rancisz K a Skarbku Malczewskim Arcybiskupie Warszawskim, Prymasie Kiókstwa Polskiego. Celebrował JW. JX. P r a i m 9wski Biskup Płocki. Kazanie midi W. 3X Szaniawski Kanonik Katedralny Warszawski. Franciszek Skarbek Malczewski urodziłsię roku 1754. P@ śmitr i ś. p. Ignacego Krasickiego Arcy Biskupa Guie znieńskiego, administrował tąź Dyney pod naybStrzeyszą karnością; kara śmierci iest pospolitą, za uchybienia służbowe. Sprowadził był z Anglii dla gwardyi swey ładne zielone m und ury, które iednak nosi tylko za iego w C a p bytności, i które on potem pod własnym kluczem zachowuie, agwardya tymczasem boso na straż zaciąga. J ego lekka iazda t;ie może bydź lżeyszą; bewitm szabla i ładownica chlasta po goliznie. Jedyna drukarnia w państwach iego zostaie pod własnym iego dozorem, używana, będąc tylko do politycznych pamfletów, które od czasu do czasu na iego rezkaz wychodzą. Tak nazwaney gazety: Gazette Royale d'Hayti nie częściey wychodzi numer, iak gdy wypadnie zapalić kadzidło Jego K. Mci, lub obiawić co w doetoynera iego imieniu. Sztuka drukarska ieet w Królestwie iego niewolnikiem, przeciw ttórego nadużyciu ten czarny Monarcha daleko iest bezpiecznieyszym, njżeli każdy inny. Przychody i ekonomijca urządza- o S\ w nayprostszym sposobie. Zc/wc kaźdey plantacyi dzieli się losem ni cztery części, 2 których iedna idzie na Krćia, iedna na pracuiących czarnych, a Jwie na właściciela. Maiąc więc Król zawsze znaczne ilości kawy i cukru w zapasie, wszyscy przybywaiący kupcy muszą udawać się wprzód do niego z swemi fakturami; on w ten czas oświadcza, co sam chce kupić, stanowi częstokroć, ile chee zapłacić, zwykle i o-procentu nad cenę fakturową, a potem oznacza cenę swoich własnych artykułów zamiennych, do których druga kontraktuiąca strona za zwyczay stosować się musi. Przewyźka gotowizną w dubloriach Hiszpańskich, iedyney przyiętey monecie, pozostaie mu zawsze pewną do pomnażania skarbu złożonego w twierdzy {Fort H e n r i), którey 365 dział i liczne żołnieretwo broni, a którą wciąż ieerze naprawiaią po szkodzie, którą tam przed rokiem piorun 38a zrządził. Twierdza ta lely na sczyńe ledney znaywyższycli gór i zasłania zamek rezydencyonalny S a n s o u c i, na stopniu oneyże z wsselką okazałością Zackoduio-Indyieką wystawiony." Z Saxonii dnia 12. Kwietnia. Rossyitki Radzca stanu S t o u r d z a poiechAł prosto na Pragę do Warszawy, zkąd puści się w dalszą drogę do P e t e r s - burga, Matka iego, z domu Xiężna Mm ru s i, podobnież opuściła D r e z n o, udaiąc się za synem swoim do R o s s y i. Z Włoch dnia 10. Kwietnia. Gdy Cesarz F r a n c i s z e k zbliżał się w padroży swey ku miastu F lor e n r y i. wyiechała naprzeciw N iego o kii*--- godzin Xiężna Parmeńska. Wysiadłs- / 2 poiazdu, żywo była poruszoną, i ry >Y *f\<»j się napełniły gdy syn- Bwego w obięciach Cesarza uyrzała. widok ten mocno rozrzewnił UCZpA_"I teso zdarzenia świadków. Mały Xiąz ę , piękne, żywe dziecię, był w ubraniu Pala ty na Węgierskiego. Dla opędzę nia kosztów festynowych w R z yraie, otworzono tam pożyczkę i rozpisano nadzwyczayne daniny. Przed przyiazdera Cesarza do R z y m u, oddalono na stronę żebraków, którzy zazwyczay drogi zapełniaią. W Państwie Rzymskiem odkrył mnich pewien wielki gmach podziemny o 12 pokoiach i t. d. w którym kiedyś tam N e r o miał mieszkać. W Sycylii pracuią ciągle nad kodexem prawa cywilnego, który w dzień imienin Króla, dnia 30. Maia, ma bydź ogłoszonym. Z Paryża dnia ij. Kwietnia. Król kazał przesiać Posłowi Perskiemu dla iego Monarchy, pakę przepysznych flint, pistoletów i szabli l. ręfcodzielni Wersalskieyj wszystko to w guście orientalnym. Przedwczoray odwiedzał Poseł noszego Mi nistra epratv asgraniemych, Margrabię Dt ssolle. zamykać, o 11. godzinie na wieczór. Pani G a l a l a n i bawi wciąż, w H o i l a n . dvL W Izbie Deputowanych były w tych dniach, sczególoiey względem projektu do prawa o wolności druku, żywe rozprawy, Pan Benjamin Constant, który mówił przeciwko niemu i proponował niektóre poprawy onegoż, przytoczył między innemi: "J est te powszechnym, ale wielkim błędem, »yrzucać Ministrom złe prawa, które lud odbiera. My to Deputowani iesteśmy odpowiedzialnymi za złe prawa. Bez nas nie byłoby tysh praw. Jeżeli maią wady, my Śeiągamy na siebie karę. Jeżeli druk będzie itscze na przyszłość niewolnikiem, ieśli będzie zależał od sampwolności publicznych agentów, nasza w tera będzie wina; nas Społobywatele powinni oskarżać. Przełożony projekt do prawa ma w sobie zaród dobrego, ale go trzeba w wielu wzglądach ., " popraWlC. « 1rba Parów nsianowała w tych dniach Xiecia E c km 6 h l (Davouat) członkiem iednego z Komitetów. W Izbie Depufowanych, między inne mi petycyami, znayduie się także iedna o pszywołanie na powrót wezyalkich bez różnicy wygnanych Francnzó». Na iednem z ostatnich posiedzeń Izby Deputowanych czytano prośbę Pana B u r d e lot z G r a n v i II e o zniesienie gilotyny we F r a n c y i. Biega tu wciąż pogłoska, iż Xiążę We 1lington i Pan Ca ń n i ng . wtydą do Ministerium Angielskiego; Xiązę iako pierwszy JMinietcr. W M o n t p e II i e r ma bydź wystawiony Ludwikowi XVI. pomnik z marmuru Karraryjskiego, Podług gazet Angielskich, u n i we r k a Kambrydgski powołał niedawno na Profuseora ięzy&a Arabskiego, Jakiegoś Pana 5. L e e, który uczy i) po łacinie, 8) pagrecku, 3) po hebraysku, 4) po chaldeysku, 5) po aaraarytańsku, 6) po arabsku, 7> po persku, 8) po hindostańsku, 9) po francuzku, 10) po niemiecku, ti) po włosku, 12) potfyopsitu, 13) pokoptycku, 14) po małaysku, 1 $) po sanskrytsku i 16) bengalsfeu. Jest to cudo erudycy. PP. Vi eilh-De varenne i Lefa sseur, «wynaleźli redzey kompozycyi chemicznych, która ochrania wszelkie ciała od ognia. Pre. bowano iuź tego sposobu do dekoracyi teatralnych, i okazał 6ię skutecznym. - Zdanie PP. Thenard i Gay-Luesac wyznaczonych przez Akademią do roztrząśnienia tego wynalazku, iest bardzo dla niego korzysuem. Jest to nader ważny wynalazek, Z Algieru dnia 10. Marca» Prowincya zachodnia ucierpiała przez silne trzęsienie ziemi dnia 19. z. m. W M ae o a r a, w iedr. eni z nayznaeznieyszych miast kraiu, zawaliło się 20 do 30. domów, a ione mniey więcey uszkodzone. 30 do 40 ludzi postradało życie. Oran i inne miasta poniosły także szkodę, lubo nie tak dolegiiwą. Wreszcie panuie tu spokoyncść od czasu, lak Dey ukarał śmiercią i baatonadą kilku Indzi, którzy w dolney części miasta lupili. Zar3za morewa nie ustała tu iesczc zupel nie; umiera na nię codziennie po 3 do' 4. ludzi. Poselstwo nasze do L o n d y n u, sprawiło tu przyicmne wrażenie. Skutku tepoż posthtwa z upragnieniem Algierczycy wyglądaią. Jeżeli będzie pomyślnym, to Korearze wkrótce znowu zaczną bydź czynnymi! Rozmaite wiadomości. Postrzeźono w Londynie, iż Dziennik. A»* j. OaUican Monitor, który często zawiera arty. kuły cbraźaiąc« E o n a pax te g o, umituizał hlec2UłJI peryodów podeyrzenie wzbudzały i w istocie pokazało się, ze iest do nich klucz, kiery im wcale inne znaczenie nadsie. (Lord S i d m o u t h iest generalnym Cenzorem IfzienniK"lJ4" A rfl tPJfi I * Paryskie gazety wylęgły tę wiadomość, ił pewien Student, któremu nieudało się 'zadać śmierci Panu S t o u r d z a, sarn sięuowiesi U · ti uwersytet w J e n i e zasczycił doktorstwem'filozofii Pans» G. S a 10m o n a, żyda, w Hamburgu. N iektóre gazety Niemieckie zawierają mby to znaleziony list Sanda *J*P*"«»* III oyca, matki, brać., 31OB.r s.wagrow « Mjr i r f i wszystktch przyjaciół, a zac y »-.«KY sie od tych słów: "Wierne, wiecznie Arol\e dusze." Listowi temu brakuie cechy "o" ,. autentyczności. W R z y m i e ponowiono dawnieyszą ustaw* nodłua którey nie wolno pod karą 200 Wdów nrzedawać lub kupować książki>b rękopisma, rie uzyskawszy wprzód zezwolenia na to u Prefekta tayaeg6 archivumay Nowv sposób mgubienia sczurótt). (Z P'. W.) VV A n e l i i iest blassa ludzi wędruiących no całym Jtaiu, > lH7 jV ,z tpołowu sczurów Lia wszędzie dobrze przyimnwam, bo zaJ s / e' newni swoiego zysku, tak ie dzień przybveia ich w iaką okoi.cę, iest dniem powszechnev tamie zasady sczurów, które iakby «rwrAwane wyłaią ze Bwokh kryiowek, 1 wpadaią w łapkę tamie »stawioną. Rzad ArmreHki zapłacił znaczną summe, · td.emu vsM.isczycieioui sczurów, znakomuszemu ze swoie.o rzemiosła, aby odkrył ciemnice swoią, «a pomocą którey on te zwierzęta w takiey mnogości i tak łatwo zwabia do swoiey skrzyni. Pokazało się, iż całąta taiemn'ca iest oleiek kminkowa lub a n y ż k o w y, którym naciera swoią rękę, a potem słomę nią pociera, którą wkłada w lapkę na sczury. Oleiek ten lot; y ma coś w sobie tak dla nich powabnego i uk ie upaia, że w wielkie¥ li z?i.e, .w¥c od ą; z* .s o ch dziur, nawet wsrod dnia i złażą etę ifdea za drugim do tey słomy, zwabione iey zapac h t m; w ten czas szybko i zręcznie łapiący one spuscza drzwi swoiey łapki i zamyka, .,.".,., ,skoro widzi, ze liczba ich dostateczna tam weszła. A_ __ _> *_ __ ,- .- - - - , *A A AA # -y --»-s - Wyimki Z podróży P. Roberta y J Y £Z£*uJfeh.) Southny, 7> P. R o b e r t S o u t h n y pod przybranem nazwiskiem Hbzpańskiem opisał podróż przez »... .ii u Anglią, Korey trzy nakłady rozebrano, zapewn* dla tego, źe w rue? znayduiesię wiele przycinków. N iektóre ciekawsze uwagi rozerwą może czytelników naszych "W Angin nie stanie się nic bez hałasu, a ieden tylko hałas iest tern, za co oberżysta zapłaty nie żąda, Naywi<;kszem ukontento. waniem Anglika iest rozniecać ogień na kominku. Rydwany Angielskie wleką się nakształt orszaków pogrzebowych, a przecież małaosobłiwsze nazwisko "lataiących wozó»*« » (Flying waggons). Obeyscie się z autorem dzieł politycznych, P. W a K efi e 1 de m, nie przynosi zaSczytu dla Anglii wolney. Pewien opasły Biskup napisał grubą księgę, w którey doradzał, aby nie od "dochodów- lecz od "całego maiątku« Obywateli wybierać dziesięcmę; twierdząc, ze tym sposobem wszystkie maiąiki w równych zostaną stosunkach, a zatem ta danina właściwie nikogo medotknu; ieŻełi bowiem gmach wi< Ui osiada ze wszech stro« razem, niepodpada przez to uszkodzęniu, owszem slaie s.ę tern mocDieys że kościoły naystarożytnieysze, są zawsze naypiękniey«zerni, w t y m bowiem stosunku iak wiar«" " upada, wzmaga się "egoizm", ludzie przywięzuią eię bsrdziey de tego, iak do tamtego świata, zaniedbują więc kościoły, i raczey buduią pałace. Pewien rozporządził niedawno testamentem, iżby konia iego zabito i rasem z nim pochowano, aby w dzień zmartwychwstania mógł do nieba poiechać, i stanąć tani pierwey od innych. Według twierdzenia podróżuiącego, wykonano zupełnie tę ostatnią wolę z hańbA narodu. Mieszkańców Londyńskich dzieli nasz podróżny na dwa rodzaie, to ie« na rodzay słoneczny i xiężycowey. Ci bowiem wstaią, kiedy tamci spać idą. Angułskie prawa woienne maią bydż tak barbarzyńskiemi, iakich nie ma w całey Europie.' Częs?o skazuiąwinowayc A na 1000 plag; lekarz przytomny temu, poznaie z pulsu ile iescze chłost wytrzymać może; a to dzitie się wkraiu, gdzie 2 taką uwagą czytaią biblią i text z 5tey księgi Moyźeszowey: "Jeżeliotrzyma! 40 plag, nie należy chłostać g«, więcey, ażeby brat twóy nie stał się obrzy. dłym w oczach twoich." Zwyczay siex dztnia po kilka godzin około flachy z winem, co przed lat kilka był tak powszechnym, zdaie się, iż zwolnaAwychodzi z mody; przeciwnie zaś, pomimo kary prawem ebostrzoney, wzmaga się okrucieństwo w traktowaniu bydląt naybardziey u rzeźnikow, co pędzą bydło da stolicy, gdzie krwią zbroczone przychodzi, a znużone woły padaią czasem i zdychaią» Zabiiaią ie uderzeniem w ł e b; ta męczarnia sprwuie czasem tylko nabrzmiałość, a tak muszą nakoniec podrzynać im gardła. Po ulicach kobiety ściągaią skory z żywych wegorzów, które wiią się iescze pod nożem. Baki morskie żywcem gotuią i pieką; karpie zaś iuź sprawione, czasem wyskakuią z panwi. Na stołach Angielskich znayduią siępotnwy ze wszystkich pięciu części świata. Żółwie przywożą żywe zlndyi zachodnich, a gazety śpieszą z uwiadomieniem Publiczności o stanie ich zdrowia. Od czasu zawarcia pekoiu z Francyą, nie było iescze źadney uczty bez pasztetu 4Perigerdzkiego; Indye wschodnia dostarczaią korzenia i sosów; Westfalia iub Portugalia szynek; Rossya kawioru; Bolonia kiełbas; N eapol makaronów; Florencya oliwy; Parma i Szwaycarya serów; Szkocya nakoniec dostarcza ryb upakowanych w lodach; a żaden wykwintniś nie spoyrzy na baraninę, któraby nie pochodziła z Wallii. Pewiea kupiec proponował w gazetach związki, przez któreby dziczyznę sprowadzać można z Francvi, N orwegii i Rossyi. (N ieinaczey czynią i inne narody.) Do haniebnych sposobów zarobkowania należy szpiegostwo i donoszenie owych, co iaki podatek nie opłacili w takiey ilości, w iakiey się należał. Niedawno Z3proszono takiego szpiega do stołu przyjacielskiego; ten uważał, ze gospodarz domu zapłacił podatek za iednego tylko służącego, gdy tymczasem dwóch usługiwało przy etole. darza; ale tym razem bezskutecznie, ponieważ dnia tego posługiwał ogrodnik. Inny ehcąc iechoć wierzchem, naiął od pewnego dzierżawcy konia wozowego; dzierżawca wymawiał się, że koń pod siodło nieprzyzwyczaiony, wszelako zezwolił na żądanie; szpieg zaś weamey rzeczy poiechał wierzchem, lecz zamiast podziękowania, udał dzierżawcę, że trzyma konia wierzchowego, od którego nie · płacił podatku. Duch sprzeczności test narodowym Anglików rysem. Żaden naród nie iest tak przywiązanym do swoiego Króla i do rodziny iego, a przecież szydzą z nich. przez nayzurhwalsze paszkwile. Z wolności druku chełpią się iawnie, a wolnomyślność autorów naysurowiey karzą. Prawią o tolelancyi, gdy tymczasem podpalała domy kacerskie. Wolność wynoszą aż pod niebiosa, a wieczną woynę prowadzą z Amerykanami. Znieśli oni handel niewolnikami w Afryce, gdy tymczasem w Indyacb utrzymuią w pętach tysiące niewolników śniadych. Pon<;z, icb ulubiony trunek, iest doskooałem godłem Angielskiego charakteru narodowego, ponieważ iest mieszaniną cząstek przeciwnych sobie. Podróżuiący widział raz w teatrze z zadumieniem, iak pewien zgaleryi'narzucawsry eię pomarańczami na widzów będących na parterze, raptem zaczął chodzić po gzymsach wokoło sali. Ci co stali na dole, zaczęli krzycz* ć z prz( stra-chu, eb-iyiaiąc sięeo moment, aby nie zleciał na ich głowy. NadaHIOIIe były wołania i groźby polieyantów , aby powrócił II3 ewoie mieyece; odpowiedzią» im na to z szyderstwem: Poydźcie i we%cie mI( II{$ (DolońTzenie następnie-) Doniesienie Teatralne, Uwiadamia się ntnieyszem Prześw. Publiczność, iż przybyli Aktorowie Polscy z kompanią Baletników Francuzkich, na mocy zezwolenia Wysokiey Wlmdzy mieyscowey, rozpoczną dawanie widowisk dnia 3. Maja r. b., i takowe dawać będą co Poniedziałek i Środa przez 3 tygodnie. Poznań 30. m. Kwietnia 1819 c OBWIESCZENIE. Wedle postanowienia Wysokiego Mini» 6terstW3 Przychodów dnia 31. Marca r. b. sprzedane bydz" maią natychmiast przez pi> bliczną. licytacyą budynki i grunta do folwaEku rządowego w Międzyrzeczu (probosczowekiin zwanego) należące. Wyznaczywszy do sprzedaży tey termin na dzień 17. Maia r b. (w poniedziałek pó niedzieli Rogate) i wnastępuiące dni" upoważniwszy oraz do odbycia terminu tego w mieś* ie Międzyrzeczu Ha ratuszu tamteysAym w izbie posiedzę« magistratu W. Sturzii, Radzcę Regencji, wzywamy ninieyszem chęć do nabycia wspomnianych gruntów i budynków mających, aby się. od dnia 17. Maia r. b. zacząwszy, dopóki wszystkie pertyneneye sprzed-uiemi niezostaną, mianowicie: przed południem od godziny g. do ia-, po południu od godziny 3. do 6. r w pomienionem roieyscu znaydowali, i licyta swoie podawali. Opis sprzedać się maiącycb pertynencyi, rozciągłości gruntów, i taxe wartości, od którey hcytacya rozpoczętą będzie, rriemniey warunki sprzedażne, komnmnikowaliśmy na dniu dzisieyszym w kopiach i<