Z:\PISKIw XV wieku ośmiu członków (rajcowie, consules); na czele rady stało od r. 1459 dwóch corocznie wrbieran)-ch burmistrzów (procommles), z których każdy przez pół roku pełnił obowiązki hurmis trzowski p. Podstawowa zmiana w ustroju radr miejskiej nastąpiła, wedlug krakowskich wzorów, na samrm progu nowożrtnrch czasów za rządów króla _\leksandra J agiellończrka, który przrwilejem z dnia 7 marca 1;-'04 zmienił zasadniczo dotychczasową organizację radr miejskiej: "ad instar famose eximieque civitatis nostre Cracoviensis, que in Regno nostro Połonie in ter civitates universas primatum obtinent excellentissimeque sedi :\Iaiestatis Regie noscitur deputata". Przywilej ten zniósł calkowicie demokratyczną podstawę wyboru, dokonywanego przez reprezentantów gminy miejskiej, w miejsce którego wprowadził inst)"tucję szesnastu d o ż y w o t n i o przez ł,róla wrhran)Th rajców, z pośród których miał wielkopolski :-.tarosta generalllY w)-bierać corocznie ośmiu t. zw. siedzącrch rajCo\\', powołanych do sprawowania właściwych l'ządów; urząd burmistrzowski miał przechodzić kolejno co miesiąc Ha jednego z tych ośmiu rajców siedzących; tylko przy ohradach nad ważnemi sprawami miało się schodzić całe grono Hi rajców; rada siedzącyeh dokonuje corocznie wyboru ławników; wyhory uzupełniające w razie ustąpienia którego z członków rady złożył przywilej w ręce starosty generalnego, z tem jednak zastrzeżeniem, że w miejsce ustępującego siedzącego rajey miał mianować nowego z pośród grona rajców niesiedzący('h, a w miejsce rajcy niesiedzącego powołać nowego z pośród ławników. \v ten sposóh utraciła gmina miasta Poznania całkO\dcie swe starodawne uprawnienia. Przywilej Aleksandra był niewątpliwie ostatecznym etapem długiego rozwoju, który doprowadził do wytworzenia się w Poznaniu urzędowej kasty patrycjuszów miejskich, obsadzającej swymi ludźmi urzęd miejskie i mającej największy wpłrw na wybory. Stworzył on nową prawną podstawę dla arystokratycznych, a raczej oligarchicznych rządów miejskich, bo przez wyłączne prawo wyboru ławników, z pośród których uzupełniano radę, uzyskała doży wotnia odtąd rada miejska całkowitą przewagę w rządzie mipjkim.8) Przywilej ,\leksandra starał się stworzyć dla arystokratyczno - ołigarch.icznych rządów taką samą organizację, jakę. w Krakowie wprowadzono już sto Jat wcześniej z początkiem XV W., gdzie od tego czasu urząd radziecki stał się (tożywotni i ograniczony do 24 osób, z pośród których wojewoda mianował na każdy rok radę urzędującą, złożoną z 8 członków (collsułes residentes), podczas gdy pozostali rajcowie w łiczbie lU-tu tworzyli t. zw. starą radę (collsułes antiqui), przyboczną dla urzędującej, dopiero na wypadek śmierci jałdegoś z 24 rajców uzupełniał wojewoda tę liczbę wyborem nowego, Ten stan rzeczy utrzymał się w Krakowie aż do koiIca Hzeczypospolitej, z tą tyłko zmianą, że w r. 1677 usunięto owe więcej formalnej natury prawa wojewody do wyboru wzgI. zatwierdzania 8 rajców urzędujących z pośród 24 członków obf'zerniejszej rady, tak że odtąd sama pełna rada wyznaczała z pośród siebie radę urzędującą i sama kooptowała do swego grona nowych członków w miejsce zmarłych. 9 ) Inaczej było w Poznaniu. Tutaj dożywotność rady przetrwała załedwie 14 lat, bo już w r. 1518 zniósł ją Zygmunt Stary 8) Pi'ękny pergaminowy orygtinał przywileju Ąleksamlm .Jag i€lIOliczyka zachował się w zbiorze dyplomow m. Poznania, złożonym w depozycie \V Archiwum PaIistwcwem w Poznaniu, pod sy;nla turą: A. nr. 115. . 9) Ptaśnik .Jan, Miasta w Polsce, Lwów. ,,\Viedza \Vspółczcsna", t. II., str. 52. W kilkanaście lat później niż w POZ11aniu nastąpiła podobna arystokrntyzacja organizacji mie.iskiej we Lwowie, jednakże nie na podstawie przywileju królewskiego, łecz .,;kutkiem samowolnych nadań, uzp